بررسی کیفیت آب مصرفی طیور از لحاظ بهداشتی و املاح آن-قسمت اول

دکتر احمد روغنی – دکتری دامپزشکی

مقدارو میزان آب مصرفی طیور چقدر است؟ کیفیت آب مصرفی طیورچگونه است؟استاندارد آب آشامیدنی طیور چقدر است؟میزان آب مصرفی مرغداری چقدر است؟ اینها سوالاتی است که ممکن است اغلب افرادی که به نحوی بامرغ و مرغداری سروکار داشته باشند  از خود بپرسند و دنبال پاسخ آنها باشند.ما در این مقاله دوقسمتی سعی کرده ایم بیشتر ابهامات در رابطه با آب مصرفی طیور را برای خوانندگان مقاله رفع کرده باشیم .

آب مصرفی طیور یکی از مهمترین مواد  خوراکی می باشد که طیور به صورت روزانه  در حال مصرف آن می باشند و بایستی به کیفیت آن توجه بسیاری نمود چراکه اصولا طیور دوبرابر مصرف دان، آب مصرف می کنند و بعلاوه این آب مصرفی در بسیاری از متابولیسم های بدن آنها  مانند : تولید عضله ، تولید تخم مرغ و سایر فعالیتهای حیاتی آنها نقش عمده ای دارد علاوه براین بسیاری از ترکیبات ویتامینه و دارویی وآنتی بیوتیکی ابتدا بایستی در آب مصرفی طیور حل شده و سپس به مصرف برسند وچنانچه کیفیت این آب از لحاظ سختی و املاح موجود بسیار بی کیفیت باشد نه تنها باعث  ازبین رفتن این مواد می گردد بعلاوه ممکن است باعث مسمومیت در طیور نیز بگردد .  همواره باید این نکته را بیاد داشت که تامین آب مناسب و بهداشتی وبا کیفیت در ابتدا تضمین کننده سلامت دستگاه گوارش طیور و سپس ضامن  سلامت سایر دستگاه ها مانند:دستگاه گردش خون و قلبی عروقی،دستگاه ادراری تناسلی،دستگاه تولید مثلی وسایر اندامهای مرتبط با آنها می باشد ودر نهایت نیز باعث بدست آمدن ضریب تبدیل مناسب و بازدهی مطلوب در تولید می باشد.  امروزه با توجه به بروز خشکسالی در بسیاری از نقاط کشور و کاهش منابع آبی و خشک شدن بسیاری از قناتها و چاه های آب در اثر برداشت زیاد از حد ،بسیاری از مرغداران قادر به دسترسی به آبهای باکیفیت و بهداشتی  وقدرت انتخاب  مانند قبل نبوده و متاسفانه از روی ناچاری ممکن است تن  به خرید آبهای بی کیفیت و غیربهداشتی بدهند و دچار عوارض ناشی از مصرف آن در فارم خود شوند به همین دلیل تصمیم گرفتیم تادر این مقاله به بررسی یکسری مشخصات کمی و کیفی آب مصرفی طیور بپردازیم تا انشالله مورد استفاده خوانندگان مجله علمی دام پخش قرار گیرد .

۱-  خصوصیات ظاهری آب

آب مصرفی طیور بایستی بی رنگ،بدون بو وکاملا شفاف و طعم مطلوب داشته باشد .اصطلاحی در بین بسیاری از مرغداران  رایج است بر این مضمون  که آبی را که بتوان با آن چایی تهیه نمود و آن چایی قابل نوشیدن باشد برای مصرف در مرغداری مناسب است  شاید به جرات بتوان گفت این جمله براحتی تمامی سطور بالا را در یک جمله خلاصه نموده است یعنی هر گاه بتوان با آبی چایی خوش طعم تهیه نمود آن آب از لحاظ طعم و شفافیت و سختی قابل تحمل بوده و می توان از آن استفاده نمود ولی باتمام این اوصاف بایستی قبل از جوجه ریزی و بخصوص در مواردی که قصد اجاره یک واحد مرغداری را دارید حتما از آب مورد استفاده مانند آب  چاه یا قنات مورد استفاده نمونه گیری به روش اصولی انجام وجهت آزمایش املاح و تستهای میکروبی به آزمایشگاه ارسال نمایید .قبل از ارسال نمونه آب حتما با آزمایشگاه مربوطه جهت نحوه نمونه گیری مشورت نماییدچرا که برای انجام آزمایشات میکروبی و یا آزمایشات سختی و اندازه گیری املاح آب ارسالی نحوه نمونه گیری متفاوت می باشد  .

نحوه نمونه گیری  برای آزمایش املاح آب :

برای نمونه گیری وارسال جهت تعیین نوع ومقدار املاح آب نیازی به نمونه گیری استریل نمی باشد و میتوان درون یک ظرف آب معدنی یا یک ظرف نوشابه ۱/۵ لیتری را با آن آب پرنمود بدینگونه که پمپ آب یا شیر اصلی و اولیه ویا پمپ چاه را که در بدو ورود به مرغداری می باشد روشن نموده و بعد از گذشت دو تا سه دقیقه از خروج آب نمونه گیری را انجام می دهیم  . در صورتی که آب خروجی گل آلود باشد هرگز نمونه گیری را انجام ندهید تا آب خروجی زلال و شفاف گردد.

 روش نمونه گیری جهت آزمایش میکروبی آب

درصورتیکه قصد شما از نمونه گیری  انجام آزمایشات میکروبی و کنترل کیفی آب می باشد روش  نمونه گیری و ظرف نمونه گیری متفاوت می گردد یعنی حتما بایستی از یک ظرف درپیچ دار و استریل شده بوسیله اتوکلاو  استفاده کنید و نمونه گیری در آن ظرف انجام شود.روش نمونه گیری مانند قبل می باشد با این تفاوت که قبل از نمونه گیری و قبل از باز کردن شیر  آب  بایستی سر لوله یا شیر آب در محل خروج آب با شعله یک فندک یا شعله ای که سر لوله را دود زده نکند  استریل شود و سپس نمونه گیری انجام شود . هرگز از ضدعفونی کننده ها برای استریل کردن استفاده نکنید چون ممکن است وارد آب ظرف نمونه شود و در پاسخ آزمایش میکروبی خلل ایجاد نماید .

دمای آب

بهترین دمابرای آب مصرفی طیور دمای بین ۲۰-۱۵ درجه سانتیگراد می باشد فزایش دمای آب به بالای ۲۵ درجه باعث کاهش مصرف آب ودمای بالی ۳۰ درجه کاهش محسوس مصرف آب و نهایتا دمای ۴۰ درجه توقف کامل مصرف آب را بدنبال خواهد داشت  بسیاری از مرغداران گوشتی در ابتدای دوره پرورش دمای سالن را تا ۳۵ یا ۳۶ درجه سانتیگراد بالا می برند تا از استرس سرمایی در گله جلوگیری کنند غافل از اینکه باتوجه به مصرف پایین آب در این سن و استفاده از آبخوری های کله قندی که حجم زیادی از آب را در خود جای می دهند  آب موجود در آنها به مرور گرم شده ودمایی نزدیک به ۳۰ درجه سانتیگراد پیدا می نماید واین در حالی است که دمای سالن پرورش نیز نزدیک به ۳۶ درجه می باشد و این دما باعث ایجاد احساس تشنگی وعطش زیاد در جوجه ها می گردد که بناچار بایستی با مصرف زیاد آب این تنش گرمایی را جبران نمایند لیکن دمای آب داخل آبخوری ها باعث امتناع آنها از آب خوردن زیاد شده و جوجه ها دچار حالت دهیدراتاسیون و کاهش آب بدن می شوند که مستقیما بر روی متابولیسم بدن آنها تاثیر و باعث کاهش مصرف دان می گردد و چنانچه این وضعیت ادامه پیدا کند جوجه ها با از دست دادن آب بدن خود تلف می گردندو به همین نسبت کاهش دمای آب مصرفی به زیر ۱۰ درجه نیز باعث ایجاد تنش سرمایی می گردد وکاهش دمای آن به زیر ۵ درجه سانتیگراد باعث توقف مصرف آن توسط جوجه ها می گردد. درواقع آب با دمای کمتر از ۵ درجه سانتی گراد در تمامی سنین برای پرنده ها سرد می باشد و به کاهش دریافت آب توسط حیوان منجر می شود.  پس از روز روزهای نخست عمر جوجه ها ، آب آشامیدنی طیور بایستی خنک ( در حدود ۱۵ درجه سانتی گراد) باشد . پیشنهاد شده است که دمای آب در طول مدت استرس گرمایی ۲۰ دجه سانتی گراد باشد . طبق گزارش جوجه های گوشتی که تحت استرس گرمایی قرار دارند اگر به مقدار ۳۰ میلی لیتر بر هر کیلوگرم وزن زنده آب با دمای ۴۱ درجه سانتی گراد بنوشند دمای بدن آنها تغییری نمیکند . ولی زمانی که آب با دمای ۱۲٫۷ درجه سانتی گراد بنوشند ، دمای بدن انها ۱ درجه سانتی گراد کاهش می یابد.

(جدول مصرف آب طیور گوشتی در سنین مختلف درهفته )

 چند نکته مهم در رابطه با آب مصرفی  طیور در مرغداری

۱- دمای آب رادر طول دوره پرورش بین ۲۰-۱۵ درجه سانتیگراد حفظ کنید.

۲- تعداد آبخوریها و یا تعداد ردیف نیپل ها را با ظرفیت سالن  هماهنگ نموده و از جوجه ریزی وتراکم بالا خودداری کنید .                              نحوه .محاسبه تعداد آبخوری ها در سالن:

— تعداد آبخوری گرد (به قطر ۳۳ سانتی متر) برای هر ۱۰۰-۸۰ جوجه یک عدد.

— آبخوری کله قندی مخصوص جوجه این آبخوری ها معمولا ۴ لیتر ظرفیت داشته و برای هر ۱۰۰ قطعه جوجه یک عدد بکار می رود .                —  آبخوری پستانکی یا نیپل ، برای  هر ۲۰-۱۵ قطعه جوجه یک عدد نیپل درنظر گرفته می شود .

—درهفته اول جوجه ها بوسیله آبخوری های دستی ( کله قندی ۲-۴ لیتری) آب داده می شوند که با شروع هفته دوم بتدریج آبخوریها ی اتوماتیک گرد جایگزین این آبخوریها می شوند .

۳- دمای آب آبخوری ها را به طور روزانه کنترل نمایید ودر صورت گرم بودن با باز نمودن شیر انتهای خط آبخوری، آب خنک را وارد  سیستم لوله کشی نمایید وآب گرم شده را خارج نمایید .

۴- با توجه به مصرف ویتامین ها،آنتی بیوتیکها و سایر مواد احتمالی در داخل سیستم آبخوری سالن پرورش و احتمال آلودگی مسیر لوله کشی با باکتری ها و جلبکها و ایجاد بیوفیلم در مسیر لوله آبخوری ها ، ترجیحا هر دوهفته یکبار آبخوری ها را بالا برده و با تزریق یک ضد عفونی اسیدی و یا پراکسید اکسیژن نقره  در داخل لوله ها ومسیر لوله کشی آبخوری ها آنها را از باکتری ها و قارچها و بیوفیلم های ایجاد شده پاکسازی نمایید .

۵- نمونه گیری جهت آزمایشات میکروبی حتما از دوقسمت منبع اصلی و آب خروجی از لوله هادر داخل سالن صورت گیرد

برای خواندن ادامه مقاله اینجا کلیک کنید.

برای اطلاعات بیشتر از محصولات و داروهای طیوری اینجا کلیک کنید.