نویسنده: دکتر احمد روغنی – دکتری دامپزشکی
مقدمه
متاسفانه امروز مشاهده می گردد با توجه به فعالیت بسیاری از دامپزشکان وکلینیسین ها درزمینه مدیریت ودرمان گله های گوسفند وبز ،به دلیل ناهماهنگی های موجود مابین دامپزشکان و آزمایشگاههای تشخیص و درمان دامپزشکی و عدم تعیین یک پروتکل تشخیصی ودرمانی منظم در جهت ارسال نمونه و دریافت پاسخ مابین آنها اغلب دامپزشکان در برخورد با یک گله درگیر با سندرم سقط جنین ، دچار سردرگمی گردیده وعلیرغم احساس نیاز برای ارسال نمونه به یک آزمایشگاه مجهز جهت تشخیص دقیق وسریع عوامل ایجاد کننده سقط ،متاسفانه بدلیل عدم وجود یک مسیر روشن ومشخص در این راه، به درمانهای موقت آنتی بیوتیکی بسنده نموده و نسبت به درمان موقت و کاهش علایم سقط در گله وراضی نگه داشتن موقت دامدار اقدام می نمایند که این امر در دراز مدت باعث دوری کلینیسین از روشهای نوین تشخیصی و افتادن در مسیر درمانهای غیر اصولی و موقتی گردیده وراه را برای افراد سودجو و فرصت طلب جهت انجام اقدامات مشابه و غیر اصولی باز نموده که در دراز مدت باعث ایجاد حس بدبینی و بی اعتمادی دامدار نسبت به همکاران کلینیسین شده ودر نهایت باعث کاهش سرکشی و مراقبت آنها از گله ها و کاهش تماس دامپزشکان با دامداران گردیده است ، لذا در این راستا بر آن شدیم تا با نوشتن این مقاله کمکی هر چند کوچک به همکاران کلینیسین و دانشجویان علاقمند در جهت دستیابی به یک مسیر روشن وصحیح برای اطلاع از علل سقط جنین در گوسفند وبز و روشهای نمونه گیری ونوع نمونه ارسالی و همچنین راههای پیشگیری ودرمانی آن بنماییم امید است که مفید و مثمر ثمر واقع گردد . (گروه علمی دام پخش)
یکی از مهمترین و رایج ترین بیماری های ایجاد کننده سقط در ایران بیماری آگالاکسی یا به اصطلاح دامداران بیماری باد شیر می باشد که عامل ایجاد کننده آن باکتری مایکوپلاسما آگالاکتیه می باشد . بیماری در هر سنی بروز می نماید و از طریق دستگاه گوارش و نوک پستان می تواند وارد بدن شود . عامل بیماری از طریق شیر ، ترشحات چشم ، ترشحات بینی و ریه ( توسط سرفه و عطسه) می تواند منتقل شود . عامل بیماری پس از ورود به بدن با ایجاد سپتی سمی ، دو سه روز بعد از وارد اندامهای مختلف از جمله ریه، مفاصل ، رحم ، پستان و چشم شده و آسیب های خود را وارد می نماید و می تواند باعث ایجاد سقط گردد .
علائم بالینی بیماری آگالاکسی – باد شیر سقط جنین مایکوپلاسمایی مایکوپلاسما آگالاکتیه معمولا بعد ازیک دوره کمون ۷-۵ روزه بیماری با علائم تب شدید تا مختصر ظاهر شده و علایم بی اشتهایی و کاهش ناگهانی شیر در گله ممکن است رخ دهد .
بعد از گذشت چند روز تب برطرف و اشتها نیز طبیعی می گردد ولی سایر علایم بیماری به دنبال جایگزین شدن باکتری در اندام های مختلف، به گونه های متفاوت بروز می نماید که شامل علایم :
۱ – سقط جنین و مرده زایی در گله
۲- لنگش درگله وتورم مفاصل دست و پا
۳- علایم سرفه های خشک و آبریزش چشم و بینی
۴- تورم پستان و ترشحات چرکی ازپستان و دردناک شدن پستان
۵- عفونت رحم که معمولاً به دنبال سقط بروز می‌کند .
علت سقط جنین مایکوپلاسمایی در میش وبز -درمان بیماری آگالاکسی یا بادشیر :
تصویر شماره ۱: سقط جنین مایکوپلاسمایی در گوسفند
تشخیص بیماری آگالاکسی(Agalactia)
تشخیص معمولاً از طریق ارسال نمونه جنین، جفت ،ترشحات رحمی و شیر از میش های سقط کرده در گله و یا ترشحات مفاصل متورم و یا ریه دام تلف شده و دارای عوارض تنفسی به آزمایشگاه جهت تست PCRانجام می گردد که دقیق و سریع ترین و حساس ترین روش در حال حاضر می باشد .
درمان بیماری آگالاکسی یا باد شیر در گوسفندوبز :
معمولاً در دامهای درگیر ترکیب تایلوزین ۲۰ درصد و اریترومایسین تزریقی نسبتا پاسخ مناسبی در گله ایجاد می‌نماید . مصرف اکسی تتراسیکلین ۲۰ درصد نیز می‌تواند باعث کاهش علایم بیماری گردد ولی درمان قطعی نمی باشد .
پیشگیری و برنامه واکسیناسیون آگالاکسی در گوسفند وبز
بر اساس نظریه متخصصین مشاور گروه علمی دام پخش معمولاً بهترین کار برای جلوگیری از بیماری در گله واکسیناسیون با واکسن آگالاکسی می باشد که به میزان یک سی سی به ازای هر حیوان و به صورت زیر جلدی تزریق می گردد . توصیه می گردد دو هفته قبل از قوچ اندازی در گله واکسیناسیون انجام گردد و ۱۵ روز بعد نیز یادآور تزریق گردد . این واکسن و یادآور شامل کلیه میشها و بزها ، قوچ ها و بره و بزغاله ها می گردد سپس دو ماه آخر آبستنی نیز یک یادآور در میش ها و بزهای باردار تزریق می گردد .
توصیه می گردد در صورتی که گله ای در دوره قبلی زایش درگیر بیماری آگالاکسی یا باد شیر گردیده و تشخیص قطعی ازمایشگاهی نیز وجود این بیماری را تایید نموده باشد تزریق سه روز پشت سر هم تایلوزین ۲۰ درصد و اریترومایسین به میش ها و بزهای گله یک هفته قبل از قوچ اندازی نیز در کاهش موارد سقط در دوره بعدی بارداری وزایش کمک بسزایی می نماید البته در صورتیکه همراه با برنامه واکسیناسیون پیشنهادی گروه علمی دام پخش همراه شده و به صورت ترکیبی انجام گیرد.
