دکتر احمد روغنی – دکتری دامپزشکی
اقدامات لازم که بایستی بعد از رخ دادن سقط در گله انجام داد :
۱- به سرعت میش های سقط کرده را از میش های سالم جدا گردند .
۲ – مواد سقطی شامل : جنین و جفت و پرده های جنینی و همچنین کود و بستر به شکل مناسب معدوم و محیط با ضدعفونی هایی مانند : نانو کلین نانوسیل فارم ، ویرکن اس ، جی پی سی فورت و… ضدعفونی گردد
۳ – میش های بیمار و دچار جفت ماندگی ، بلافاصله پس از جدا شدن تحت درمان های آنتی بیوتیکی مانند : پنی سیلین و استرپتومایسین و یا ترکیبات هورمونی مانند: پروستوگلاندین ها و اکسی توسین قرار گیرند .
۴ – از هرگونه برخورد و تماس ما بین بره ها و میش های سقط کرده جلوگیری نمایید به خصوص در مورد بره ه های ماده‌ای که قصد دارید در آینده از آنها در گله به عنوان جایگزین میش های گله استفاده کنید چرا که در صورت وجود سقط کلامیدیایی در میش ها ،بره های ماده از همین سنین اولیه آلوده شده و در اولین بارداری دچار سقط خواهند شد .
۵- ارسال مواد جنینی شامل: جنین و پرده های جنینی، مایعات شیردان جنین و یا ترشحات رحم و واژن میشهای سقط کرده به آزمایشگاه که قبلا ذکر گردید
۶ – شماره گذاری و علامت گذاری میش های سقط کرده جهت انجام آزمایشات سرولوژی لازم درآینده مانند تست تب مالت و غیره انجام گردد
۷ – حتماً به صاحبان دام و چوپان ها جهت رعایت اصول بهداشتی و احتمال انتقال وسرایت بیماریهای مشترک از میش های آلوده و ترشحات آنها و مابقی مواد سقطی تذکرات لازم داده شود
۸ – حتما به دامداران تاکید شود که از خوراندن جنین سقط شده و جفت و پرده های جنینی به سگ های گله به شدت خودداری گردد و از رها کردن این مواد سقطی در طبیعت نیز اجتناب شود و کلیه مواد دفعی در زیر خاک و عمق زیاد دفع شود .
بررسی عوامل سقط جنین و بچه اندازی در گوسفند و درمان آن :
مهمترین علل سقط در گوسفند و بز را می توان به دو دسته تقسیم نمود :
۱ – عوامل عفونی
۲ – عوامل غیر عفونی
عوامل عفونی ایجاد کننده سقط در گوسفند و بز :
مایکوپلاسما (Mycoplasma)
یکی از مهمترین و رایج ترین بیماری های ایجاد کننده سقط در ایران بیماری آگالاکسی یا به اصطلاح دامداران بیماری باد شیر می باشد که عامل ایجاد کننده آن باکتری مایکوپلاسما آگالاکتیه می باشد . بیماری در هر سنی بروز می نماید و از طریق دستگاه گوارش و نوک پستان می تواند وارد بدن شود . عامل بیماری از طریق شیر ، ترشحات چشم ، ترشحات بینی و ریه ( توسط سرفه و عطسه) می تواند منتقل شود . عامل بیماری پس از ورود به بدن با ایجاد سپتی سمی ، دو سه روز بعد از وارد اندامهای مختلف از جمله ریه، مفاصل ، رحم ، پستان و چشم شده و آسیب های خود را وارد می نماید و می تواند باعث ایجاد سقط گردد .
علائم بالینی بیماری آگالاکسی – باد شیر سقط جنین مایکوپلاسمایی مایکوپلاسما آگالاکتیه معمولا بعد ازیک دوره کمون ۷-۵ روزه بیماری با علائم تب شدید تا مختصر ظاهر شده و علایم بی اشتهایی و کاهش ناگهانی شیر در گله ممکن است رخ دهد .
بعد از گذشت چند روز تب برطرف و اشتها نیز طبیعی می گردد ولی سایر علایم بیماری به دنبال جایگزین شدن باکتری در اندام های مختلف، به گونه های متفاوت بروز می نماید که شامل علایم :
۱ – سقط جنین و مرده زایی در گله
۲- لنگش درگله وتورم مفاصل دست و پا
۳- علایم سرفه های خشک و آبریزش چشم و بینی
۴- تورم پستان و ترشحات چرکی ازپستان و دردناک شدن پستان
۵- عفونت رحم که معمولاً به دنبال سقط بروز میکند .
علت سقط جنین مایکوپلاسمایی در میش وبز -درمان بیماری آگالاکسی یا بادشیر :
تشخیص بیماری آگالاکسی(Agalactia)
تشخیص معمولاً از طریق ارسال نمونه جنین، جفت ،ترشحات رحمی و شیر از میش های سقط کرده در گله و یا ترشحات مفاصل متورم و یا ریه دام تلف شده و دارای عوارض تنفسی به آزمایشگاه جهت تست PCR انجام می گردد که دقیق و سریع ترین و حساس ترین روش در حال حاضر می باشد .
درمان بیماری آگالاکسی یا باد شیر در گوسفندوبز :
معمولاً در دامهای درگیر ترکیب تایلوزین ۲۰ درصد و اریترومایسین تزریقی نسبتا پاسخ مناسبی در گله ایجاد می‌نماید . مصرف اکسی تتراسیکلین ۲۰ درصد نیز می‌تواند باعث کاهش علایم بیماری گردد ولی درمان قطعی نمی باشد .
پیشگیری و برنامه واکسیناسیون آگالاکسی
بر اساس نظریه متخصصین مشاور گروه علمی دام پخش معمولاً بهترین کار برای جلوگیری از بیماری در گله واکسیناسیون با واکسن آگالاکسی می باشد که به میزان یک سی سی به ازای هر حیوان و به صورت زیر جلدی تزریق می گردد . توصیه می گردد دو هفته قبل از قوچ اندازی در گله واکسیناسیون انجام گردد و ۱۵ روز بعد نیز یادآور تزریق گردد . این واکسن و یادآور شامل کلیه میشها و بزها ، قوچ ها و بره و بزغاله ها می گردد سپس دو ماه آخر آبستنی نیز یک یادآور در میش ها و بزهای باردار تزریق می گردد .
متخصصین گروه علمی دام پخش بر این عقیده اند که، در صورتی که گله ای در دوره قبلی زایش درگیر بیماری آگالاکسی یا باد شیر گردیده و تشخیص قطعی ازمایشگاهی نیز وجود این بیماری را تایید نموده باشد تزریق سه روز پشت سر هم تایلوزین ۲۰ درصد و اریترومایسین به میش ها و بزهای گله یک هفته قبل از قوچ اندازی نیز در کاهش موارد سقط در دوره بعدی بارداری وزایش کمک بسزایی می نماید البته در صورتیکه همراه با برنامه واکسیناسیون پیشنهادی گروه علمی دام پخش همراه شده و به صورت ترکیبی انجام گیرد .
سقط کلامیدیایی کلامیدیا آبورتوس ( Chlamydia abortus)
کلامیدیا یک ارگانیسم داخل سلولی گرم منفی می باشد که به عنوان عامل عفونی سقط انزوتیک در میش ها شناخته میشود. در بسیاری از کشورها منجمله ایران کلامیدیا آبورتوس یکی از عوامل مهم سقط جنین در میش ها و بزها و مرگ و میر نوزادان آنها می باشد .
این عامل بیماری زا به دلیل زئونوز بودن و ایجاد سقط و مرده زایی در جنین انسان نیز از لحاظ بهداشتی بسیار حائز اهمیت می باشد .
بیماری کلامیدیوز – منبع و راه آلودگی:
معمولاً آلودگی از طریق دهان ایجاد شده و با کتری پس از استقرار در لوزه ها به وسیله خون و لنف در بدن توزیع می گردد ومعمولا در بدن مخفی شده و در سن ۹۰-۶۰ روزگی آبستنی جفت را مورد تهاجم قرار می دهد و باعث اختلال در عمل جفت و کمبود اکسیژن در جفت و عفونی شدن آن و نهایتاً سقط جنین می گردد . در صورتی که میشهای آبستن تا ۶ هفته قبل از زایمان نیز در معرض آلودگی قرار گیرند دچار سقط خواهند شد . معمولاً ترشحات واژن میشهای آلوده تا چند ماه آلوده به باکتری می باشد و در صورتی که قوچ با آن میش آلوده جفت گیری نماید از طریق انتقال مکانیکی و از طریق ترشحات واژن آلوده ، عامل بیماری را به میش های سالم منتقل میکند هرچند که در این آلودگی قوچ نیز دچار تورم بیضه شده و از طریق مایع منی هم می تواندعامل بیماری را منتقل کند ولی انتقال مکانیکی از طریق جفت گیری مهم تر و بیشتر مورد بحث می باشد .
میش های آلوده معمولاً در سال بعد درگیر نمی‌شوند ولی یکی از مهمترین مشکلات این بیماری انتقال عامل بیماری به بره های ماده تازه متولد شده از طریق میش های آلوده و یا تماس با ترشحات رحمی میش های آلوده می باشد که این بره ها در اولین بارداری با احتمال سقط ۹۰ درصد روبرو خواهند بود یعنی درگیری گله با این بیماری به صورت مستقیم و غیر مستقیم باعث خسارت های سنگین به گله خواهد شد .
سقط کلامیدیایی در گوسفند وبز علائم درمانگاهی و کالبدگشایی :
سقط معمولاً در دو تا سه هفته آخر آبستنی ایجاد میشود و میش های بیمار ممکن است علائم خاصی به جز سقط نشان ندهند و اغلب دو تا سه هفته پس از سقط ترشحات قرمز و قهوه ای رنگی از ناحیه واژن خارج میشود .جنین سقط شده معمولا دارای آسیت در محوطه بطنی بوده و جفت ضخیم ومتورم و با یک اگزودای قهوه ای رنگی پوشیده شده است .
تشخیص بیماری کلامیدیوسیس در گوسفندوبز:
بهترین و دقیق ترین راه تشخیص ارسال لاشه جنین ، محتویات شیردان جنین و جفت به آزمایشگاه جهت انجام تست PCR و تشخیص کلامیدیا از طریق جداسازی DNA می‌باشد .
درمان کلامیدیوز در گوسفند و بز :
هر چند درمان صددرصد مناسبی برای این بیماری گزارش نشده ولی تجربه های فارمی نشان داده است که تجویز ۲۰ میلی گرم اکسی تتراسیکلین ۲۰ درصد به ازای هر کیلوگرم وزن زنده ۳ تا ۶ هفته آخر آبستنی معمولاً می‌تواند به افزایش احتمال زنده زایی میشها کمک کند .
درمان پیشنهادی گروه علمی دام پخش برای سقط های کلامیدیایی :
تجربه های فارمی ما نشان داده که در صورت وجود سقط کلامیدیایی( در صورت تشخیص قطعی از طریق تست PCR) تزریق ۵ تا ۶ سی سی اکسی تتراسیکلین ۲۰ درصد به ازای هر راس میش با فاصله ۴۸ ساعت به همراه تزریق یک دز الیگوویت به صورت عضلانی و یک دز ویتامین ای + سلنیوم در کاهش موارد سقط کمک بسیاری نموده است ، البته در مواردی که سقط پس از مدت ۱۰ تا ۱۵ روز مجددا افزایش یافت بایستی تزریق اکسی تتراسیکلین ۲۰ درصد را هر ۱۰ روز یکبار تکرار کرد .
چند نکته مهم در مورد گله های گوسفند آلوده به کلامیدیا
۱ – انتقال آلودگی به انسان و سقط جنین از طریق تماس با جنین و ترشحات سقطی آلوده انجام می‌گیرد به همین دلیل از دست زدن بدون پوشش به جنین سقط شده و ترشحات سقطی بشدت پرهیز نمایید .
۲- گله های آلوده باعث آلودگی بره هاو بزغاله های ماده تازه متولد شده در گله می‌گردند که آنها نیز در سال بعد به احتمال زیاد درگیر عارضه سقط خواهند شد
۳- میش های آلوده در سال بعدسقط نخواهند داشت
۴- بهتر است در صورت سقط کلامیدیایی در گله ، بره های ماده به دنیا آمده در آن دوره زایش را پرواز کرده و به عنوان پرواری به فروش رساند و از نگهداری آنها برای زاد و ولد چشم پوشی نمود
برای خواندن ادامه مقاله اینجا کلیک کنید.
برای اطلاعات بیشتر از محصولات و داروهای دام اینجا کلیک کنید.
