بررسی کیفیت آب مصرفی طیور از لحاظ بهداشتی و املاح آن (قسمت دوم)

دکتر احمد روغنی – دکتری دامپزشکی

در قسمت اول مقاله راجع به مقدار ومیزان آب مصرفی طیور ، کیفیت ظاهری آب و دمای آب مصرفی در مرغداری  صحبت نمودیم  حال در قسمت دوم مقاله راجع به اسبدبته و PH  و کیفیت شیمیایی آب مورد استفاده برای طبورو میزان املاح آن و همچنین کیفیت میکروبی آن برایتان توضیحات لازم را بیان خواهیم نمود،  انشالله که مورد توجه واستفاده شما خوانندگان  عزیز مجله علمی دام پخش قرار گیرد .

 ۲ – اسیدیته یاPH

اصطلاح PH  درواقع قدرت اسیدی یا قلیایی بودن یک محلول را بیان می کند ..معمولا  دامنه تغییرات PH  از صفر  تا ۱۴ می باشد . هر چقدر عدد pH یک محلول به سمت صفر نزدیک باشد آن محلول اسیدی تر بوده و هر چقدر pH یک محلول به عدد ۱۴ نزدیک تر باشد ، آن محلول قلیایی تر است. نکته مهمی که در اینجا باید ذکر کرد این است که اگر pH یک محلول عدد ۷ باشد در آن صورت محلول مورد نظر خنثی در نظر گرفته می شود.بهترین PH برای آب مصرفی طیور  مابین ۷/۵-۶/۸ می باشد .بسیاری از داروها و ویتامین ها در PHزیر ۷  حلالیت بهتر و تاثیر قوی تری نسبت به PHهای بالای ۷ و۷/۵  دارند  لذا توصیه می شود در موارد مصرف آنتی بیوتیک هایی مانند : اکسی تتراسیکلین ،  کلرتتراسبکلین، داکسی سیکلین از مواد اسیدی کننده مانند : اسیدی فایر ها استفاده  گردد .این مواد با اسیدی کردن آب باعث حل شدن املاح موجود مانند : کلسیم، منیزیم  وسایر املاح در آب شده و از تاثیر منفی آنها بر روی  این داروها و شلاته شدن آنهاو غیرقابل حل شدن آنها بدلیل ترکیب با این املاح جلوگبری می نمایند.

۳ – سختی آب

سختی آب یا Degree Hardness را با علامتDh نیز نشان میدهند . یون های کلسیم ، منیزیوم و نمک های آنها همچون سنگ آهک و یون های فلزات دیگر مثل آهن و منگنز باعث ایجاد سختی آب می شوند. گاها به اشتباه از واژه آب سنگین برای بیان سختی آب استفاده میکنند که وازه مناسبی برای این امر نمی باشد. سختی آب به دو گروه :

۱-  سختی موقت ( Temporary Hardness) یا سختی کربناتی

۲ –  سختی دایم یا سختی عمومی ( Permanent Hardness ) تقسیم بندی میشود. بنابراین هنگام دریافت جواب آزمایش های تجزیه کیفی آب باید از متصدی آزماشگاه بپرسیم که منظور از درجه سختی گزارش شده در برگه آزمایش کدام سختی است ؟ آیا سختی عمومی اندازه گیری شده است یا سختی موقت ؟

لازم به توضیح است که نمک های کربناتی و بی کربناتی باعث ایجاد سختی موقت شده و  نمک های سولفات ها، نیترات ها و کلرید ها باعث ایجاد سختی دائمی می شوند. سختی موقت آب را میتوان با جوشاندن کاهش داد . جرمی که در هنگام جوشاندن آب در دیواره های داخلی کتری یا ظرف رسوب میکند ، مثالی از سختی موقت آب می باشد که با عمل جوشیدن از بین  میرود.

۴-  مقدار مواد جامد محلول درآب یا TDS

منظور از TDS کل مواد جامد محلول در آب است که برابر مجموع غلظت همه یون های موجود در آب می باشد. مواد محلول در آب ممکن است از نظر ماهیت « آلی » یا « معدنی » باشند.

معمولا  درک مفهوم  واژه های :  TDS ، سختی موقت و سختی دایمی و درک مفهوم وتفاوت  مابین آنها کمی سخت می باشد لذا برای درک بهتر و به خاطر سپردن این موضوع توجه شما را به توضیحات زیر جلب می نماییم .

برای درک بهتر موضوع لطفا به حرف T در عبارت TDS توجه کنید  حرف T مخفف توتال یا کل می باشد . به عبارت بهتر کل مواد جامد محلول در آب شامل نمک های معدنی (عمدتا نمک های کلسیم ، منیزیم، پتاسیم ، سدیم ، بی کربنات ها  کلراید ها و سولفات ها ) و مقدار اندکی از مواد آلی موجود در آب می باشد و این در حالی است که سختی دائم به نمک های غیر از کربنات موجود در آب گفته می شود. بنابراین TDS  به مجموع موادی که تولید سختی  دائم و سختی موقت می کنند و مواد آلی و یا هر نوع ناخالصی حل شده در آب را می گویند

بررسی آب مصرفی مرغداری از لحاظ میکروبی

معمولا  بررسی آب مصرفی از لحاظ میکروبی به دوصورت  انجام می شود :

۱-  یا به صورت کلی مجموع کل باکتری های موجود در آب را با روش رقیق سازی و چند کشت پشت سر هم و متوالی و سپس با شمارش کلی کلنی های ایجاد شده برروی محیط های کشت و از طریق فرمول های مربوطه شمارش کلی یا Colny count را انجام داده  و جواب را به صورت کلی گزارش می دهند که اگر این عدد بدست آمده از یک حدی که موسسه استاندارد هر کشور اعلام نموده است بیشتر باشد آن آب صرف نظر از نوع میکروب وآلودگی ناشی از آن غیرقابل مصرف تشخیص داده میشود

۲- در روش دوم که اصطلاحا بررسی آلودگی کلی فرمی نامیده می شود میزان آلودگی آب مصرفی مرغداری به باکتری های کلی فرم انازه گیری می شود .

کلی فرم به مجموعه ای از باسیلهای گرم منفی، بدون اسپور، هوازی و بی­هوازی اختیاری هستند که ساکن روده بزرگ انسان و حیوانات خونگرم بوده و قادر به تخمیر قند لاکتوز و تولید اسید و گاز در دمای ۳۵ تا ۳۷ درجه سانتی­گراد می­باشند. ۴ جنس باکتریایی از خانواده آنتروباکتریاسه که شامل اشریشیا کولی، کلبسیلا، آنتروباکتر و سیتروباکتر می باشند، تحت عنوان کلی فرم ها نامیده می شوند. معمولا  آب شرب بایستی میزان آلودگی کلی فرمی آن صفر باشد تا قابل استفاده برای شرب باشد ، مثبت بودن آلودگی کلی فرمی یک نمونه آب  دلیل بر آلودگی منبع  آن آب با فاضلاب  خانگی و یا فاضلاب مرغداری و یا پساب فاضلاب می باشد مصرف آن ممنوع می باشد و لی در صورت اجبار در مصرف آن  حتما بایستی آن آب با کلر و یا سایر ضدعفونی ها به خصوص ترکیبات پراکسید ئیدروژن نقره ضدعفونی گردد

جدول استانداردهای کیفیت آب آشامیدنی طیور

برای اطلاعات بیشتر از محصولات و داروهای طیوری اینجا کلیک کنید.