نویسنده : Dr. Srijit Tripathi
Global Technical Mnager
ترجمه و ادیت: دکتر احمد روغنی دامپزشک
بسیاری از اوقات سوالاتی در رابطه با اسیدی فایره و یا اسیدهای آلی و نحوه مصرف و دز مصرفی آنها در ذهن مرغداران و دامپزشکان و دانشجویان دامپزشکی و دامپروری ایجاد می شود که از طریق سرچ در گوگل بدنبال جواب آنها در اینترنت می گردند سوالاتی مانند: ترکیبات اسیدی فایر کدامند؟ ویا ترکیبات اسیدی کننده دان چه نقشی در تغذیه دام و طیور دارند؟ انواع اسیدی فایرها کدامند؟ نقش اسیدهای آلی در تغذیه طیور چیست؟ نحوه اثر اسیدی کننده های دان چگونه است؟ انواع ترکیبات اسیدی کننده دان کدامند؟ مجموعه علمی دام پخش با بررسی نیازهای روز کاربران خود و با بهره گیری از مقالات متعدد و همچنین با رعایت حقوق نویسندگان مقالات مرتبط، تلاش نموده است تا با تهیه و تنظیم این مقاله، دستیابی کاربران به اطلاعات مورد نیاز در زمینه اسیدهای آلی و ترکیبات اسیدی کننده دان و همچنین روشهای کاربرد آنها را تسریع بخشد.
به گزارش واحد علمی مجله دام پخش اسیدهای آلی یک ترکیباتی هستند که خواص اسیدی آنها مرتبط با گروه کربوکسیل آنها – گروه( COOOH) می باشد. به طور کلی اسیدهای آلی موجود در هر اسید کربوکسیلیک شامل اسید چرب و اسید آمینه می باشد. اسیدهای آلی اسید ضعیفی هستند و به طور کامل در آب حل نمی شوند.
اسیدهای با زنجیره کوتاه عموما با فعالیت ضد میکروبی مرتبط هستند. آنها یا اسیدهای مونو کربوکسیلیک ساده مانند اسیدهای فرمیک، استیک، پروپیونیک و بوتیریک یا اسیدهای کربوکسیلیک با گروه هیدروکسیل مانند اسیدهای لاکتیک، مالیک، تارتاریک و سیتریک هستند یا اسیدهای کربوکسیلیک با زنجیره کوتاه حاوی پیوندهای دوگانه مانند اسیدهای فوماریک و سوربیک (شهیدی و همکاران، ۲۰۱۴) می باشند. به طور کلی اسیدهای آلی با فعالیت های ضد میکروبی دارای مقدار pKa در محدوده ۳ و ۵ هستند.
درموارد درمان های مرتبط با اسیدهای آلی، عموما از اسیدهای منفرد و یا مخلوط چندین اسید برای انجام فعالیت های ضد میکروبی، مشابه فعالیت آنتی بیوتیک ها استفاده شده است (وانگ و همکاران ۲۰۰۹). اتحادیه اروپا استفاده از اسیدهای آلی و نمک های آنها را در تولید طیور مجاز دانسته زیرا این مواد معمولاً بی خطر تلقی می شوند (آدیل و همکاران ۲۰۱۰). از اسیدهای آلی دهها سال است که در خوراکهای ترکیبی تجاری استفاده می شود، بیشترین موارد استفاده از آنها برای نگهداری و دوام خوراک ازفسادمی باشد، که عمدتا شامل: اسیدهای فرمیک و پروپیونیک و چندین مورد دیگر مانند: اسیدهای لاکتیک، سیتریک، فوماریک و اسید سوربیک) و نمک های آنها (به عنوان مثال فرمول کلسیم، پروپیونات کلسیم) می باشد و تحت عنوان “نگهدارنده خوراک” طبقه بندی و مصرف می شوند.
روش های مصرف اسید کننده ها در خوراک طیور:
- فرم مایع که به صورت مستقیم بر روی مواد غذایی و خوراک پاشیده می شود
- فرم های پودری که مستقیماً یا از طریق پرمیکس به خوراک اضافه می شوند.
- فرم مایع که از طریق آب آشامیدنی مصرف می شوند .
نحوه عملکرد اسیدی فایرها بر روی باکتریها و تاثر بر کاهش رشد آنها:
زنجیره RCOOH در اسیدی فایرها قابلیت و توانایی نفوذ به دیواره سلول باکتری هارا دارد. هنگامی که این شاخه وارد سلول باکتریایی می شود، pH بالاتر در سیتوپلاسم باکتری باعث تجزیه اسیدها شده و در نتیجه با کاهش PH به دلیل آزاد شدن یون H+ باعث ایجاد اختلال در واکنش های آنزیمی و سیستم انتقال مواد مغذی در باکتری می شود این عملکرد منجر به تخریب سیتوپلاسم باکتری شده و باعث مهار رشد بیشتر باکتری ها می شود. همچنین مولکول اسید آلی به DNA باکتری ها حمله کرده و منجر به متلاشی شدن آن و مرگ باکتری می شود.
شکل ۱: ساختار کلی چند اسید آلی. از چپ به راست: اسید کربوکسیلیک، اسید سولفونیک. هیدروژن اسیدی در هر مولکول قرمز رنگ است.
استفاده از اسید های آلی درخوراک طیور به عنوان ماده ضد میکروبی:
نتیجه: کنترل بیماری های ناشی از: E.Coli، سالمونلا،کلستریدیا ها، انتروکوکوس و غیره
عملکرد اسیدی فایرها در زمینه کاهش بار میکروبی دان:
عملکرد طیور با افزودن اسیدهای آلی در رژیم غذایی افزایش می یابد زیرا این اسیدهای آلی باعث کاهش باکتری های بیماری زا در خوراک و دستگاه گوارش طیور می شوند. معمولاً باکتریهایی که بر سلامت روده طیور تأثیر می گذارند عبارتند از: سالمونلا، کلستریدیا، انتروکوکوس، کمپیلوباکتر و اشریشیا کلی. با گنجاندن اسید آلی در رژیم غذایی می توان این موارد را بررسی کرد. مهمترین اصل اساسی که این اسیدی کننده ها بر روی آن تاثیر گذار هستند این است که اسیدهای آلی می توانند به دیواره سلول باکتری ها نفوذ کرده و عملکردهای طبیعی فیزیولوژیکی باکتریهای حساس به pH را از بین ببرند (به این معنی که آنها نمی توانند یک شیب گسترده داخلی و خارجی را تحمل کنند). علاوه بر این، به نظر می رسد اسیدهای آلی موجود در جیره طیور تأثیر مستقیمی بر جمعیت باکتریهای دستگاه گوارش (GIT) دارند. هر یک از اسیدی فایرها به تنهایی از نظر دامنه pH، تاثیر برساختار غشای سلولی باکتریها و نحوه تاثیرگذاری، دامنه فعالیت میکروبی خاص خود را دارند. به طور کلی استتفاده از اسیدی فایرها به صورت مخلوط یا ترکیبی فعالیت و تاثیر گسترده تر و بادوام تری دارد.
استفاده از اسید آلی در طیور برای بهبود قابلیت هضم مواد مغذی:
اسیدهای آلی به عنوان گزینه های مناسب برای بهبود قابلیت هضم مواد مغذی در نظر گرفته شده اند. اسیدهای آلی باعث کاهش pH در دستگاه گوارش و در نتیجه افزایش قابلیت هضم پروتئینها می شوند. همچنین افزودن اسیدهای آلی قابلیت هضم مواد معدنی را بهبود می بخشند. مکمل مخلوط اسید آلی در رژیم غذایی پرندگان گوشتی ممکن است منجر به افزایش قابلیت هضم و در دسترس بودن مواد مغذی (مانند کلسیم و فسفر) به دلیل ایجاد میکروفلور مفید در دستگاه گوارش شود. بعنوان مثال میزان پایین ME در سویای مصرفی برای طیور، عمدتا به دلیل هضم بسیار ضعیف بخش کربوهیدرات آن می باشد. گالاکتو- الیگوساکاریدهای موجود در کنجاله سویا به دلیل عدم وجود آنزیم α- گالاکتوزیداز، نمی توانند در روده کوچک مرغ هضم شوند Lee et al. درسال ۲۰۰۵ نشان داد که افزودن ۲٪ اسید سیتریک به کنجاله سویا به عنوان سوبسترا در آزمایش in vitro باعث افزایش فعالیت آنزیم α- گالاکتوزیداز و در نتیجه کاهش pH محصول می شود. وی گزارش داد که اسید سیتریک باعث کاهش pH محصول و افزایش فعالیت α- گالاکتوزیداز در محصول در آزمایش داخل بدن می شود.
استفاده از اسید آلی در طیوردر جیره طیور برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش یا GIT:
داشتن سلامت روده ای طیور یکی از جنبه های اصلی دستیابی به بهترین نرخ رشد، عملکرد تولید و کارایی خوراک است. مشخص شده است که مصرف مکمل اسید آلی به طور قابل توجهی باعث افزایش عرض پرز، ارتفاع و سطح مخاط دوازدهه، ژنوم و ایلئوم درجوجه های گوشتی می شود. گارسیا و همکاران (۲۰۰۷)، گزارش دادند که جوجه های گوشتی با جیره های حاوی اسید فرمیک بیشترین افزایش در طول پرزها را داشتند. به همین ترتیب، عمق کریپتهای ژژنوم در پرندگان تغذیه شده با رژیم اسید فرمیک ۱٪ نسبت به پرندگانی که از رژیم های آنتی بیوتیکی در جیره استفاده کرده بودند بیشتر بودند و اینگونه نتیجه گرفتند که مکمل اسید فرمیک هم ارتفاع پرز و هم عمق کریپتها را افزایش می دهد.
شکل ۲: افزایش طول پرزهای روده و افزایش عمق کریپتها با مصرف اسیدهای ارگانیک در طیور گوشتی
استفاده از اسید آلی در طیور برای بهبود عملکرد مرغ گوشتی:
اسیدهای آلی دارای خاصیت تقویت کننده رشد در طیور گوشتی می باشند و می توانند به عنوان جایگزین آنتی بیوتیک ها مورد استفاده قرار گیرند Fascina & et al. در سال ۲۰۱۲ گزارش دادند که استفاده از مخلوط اسیدهای آلی (شامل ۳۰٪ اسید لاکتیک، ۲۵٫۵٪ اسید بنزوئیک، ۷٪ اسید فرمیک، ۸٪ اسید سیتریک و ۶٫۵٪ اسید استیک) در رژیم های غذایی جوجه های گوشتی در مقایسه با رژیم کنترل و بدون اسیدی فایر در ۴۲ روزگی، باعث بهبود در پارامترهای تولید مانند وزن بدن و ضریب تبدیل غذایی (FCR) گردید. این بهبود را می توان به استفاده بهتر از مواد مغذی و افزایش وزن بدن در جوجه های گوشتی تغذیه شده با اسیدهای آلی نسبت داد.
استفاده از اسید های آلی در طیور تخمگذار برای بهبود عملکرد تخمگذاری و افزایش کیفیت پوسته:
اسیدهای آلی در بهبود رشد و بهبود عملکرد تخمگذاری در پرندگان تخمگذار نقش بسزایی دارند. تاثیر ضد میکروبی اسیدهای آلی باعث بهبود قابلیت هضم مواد مغذی در دستگاه گوارش پرنده شده و باعث بهبود کارایی خوراک می گردد، در نتیجه باعث افزایش بهبود میزان تخمگذاری می شود. افزودن اسید آلی در خوراک باعث کاهش عوارض تخمگذاری مانند: ایجاد پوسته های نرم، کاهش تولید تخم های شکسته و کاهش FCR و بدنبال آن باعث کاهش مرگ و میر در گله می گردد. نتیجه همه این موارد، بهبود تولید تخم مرغ و افزایش تولید و کیفیت تخم مرغ شده و افزایش کیفیت ظاهری تخم مرغ مانند: وزن تخم مرغ، اندازه تخم مرغ، قطر تخم مرغ، رنگ پوسته تخم مرغ و تمیزی پوسته تخم مرغ را بدنبال خواهد داشت.
مهمترین نقش اسیدهای آلی در تغذیه طیور به طور خلاصه:
۱ – بهبود فعالیت آنزیم های گوارشی
۲ – افزایش رشد مخاط دستگاه گوارش و افزایش قطر کریپتها
۳ – افزایش ترشح لوزالمعده
۴ – کنترل آنتریت های میکروبی بدون استفاده از آنتی بیوتیک
۵ – کاهش pH و بهبود متابولیسم پروتئین ها و در نتیجه کنترل مشکلات کلیوی
۶- کاهش تولید گاز آمونیاک در روده
۷- کاهش اختلال در فلور طبیعی روده در مواقع استرس
۸ – افزایش سرعت رشد و کاهش ضریب تبدیل غذایی
۹ – افزایش مقاومت بدن در مقابل بیماریها و بهبود سلامت حیوان
۱۰ – افزایش جذب کلسیم و فسفر و بهبود کیفیت گوشت
۱۱ – بهبود تولید در طیور مادر و تخمگذار
۱۲ – کاهش تخم مرغهای کثیف
۱۳ – استحکام پوسته و بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ
References:
۱٫ Ao T. 2005. Exogenous enzymes and organic acids in the nutrition of broiler chicks: effects on growth performance and in vitro and in vivo digestion. PhD Thesis, University of Kentucky.
۲٫ Adil S, Tufail B, Gulam AB, Masood S, Manzoor R. 2010. Effect of dietary supplementation of organic acids on performance, intestinal histomorphology, and serum biochemistry of broiler chicken. Vet Med Int. 2010:1–۷٫ Article ID 479485.[PubMed], [Google Scholar]
۳٫ Fascina VB, Sartori JR, Gonzales E, Barros De Carvalho F, Pereira De Souza IMG, Polycarpo GV, Stradiotti AC, Pelícia VC. 2012. Phytogenic additives and organic acids in broiler chicken diets. Revista Brasileira de Zootecnia. 41(10):2189–۲۱۹۷٫ doi: 10.1590/S1516-35982012001000008[Crossref], [Web of Science ®], [Google Scholar]
۴٫ Garciá V, Catalá-Gregori P, HernáNdez F, Megiás MD, Madrid J. 2007. Effect of formic acid and plant extracts on growth, nutrient digestibility, intestine mucosa morphology, and meat yield of broilers. J Appl Poultry Res. 16:555–۵۶۲٫ doi:
