بیماری یا اختلال CCD از هم پاشیدگی کلنی زنبور عسل

دکتر احمد روغنی – دکتری دامپزشکی

این بیماری یا اختلال نوعی پدیده در کندوی زنبورهای عسل می باشد که در طی ایجاد آن، زنبوردار به طور ناگهانی متوجه می شود که اکثریت زنبورهای کارگر کلنی ناپدید شده اندو تنها ملکه و چند زنبور پرستار برای پرستاری از باقیمانده زنبور ها به همراه مقداری غذا در کندو باقی مانده‌اند، البته گاهی اوقات تعدادی زنبور تلف شده نیز در اطراف کندو مشاهده می‌شود که خیلی اوقات نمی تواند دلیل بر مرگ و میر ناشی از CCD باشد.
این اختلال برای اولین بار در اواخر سال ۲۰۰۶ در آمریکای شمالی مشاهده گردید و پس از آن چندین مورد مشابه در چند کشور اروپایی نیز گزارش گردید.
مهم ترین عاملی که باعث شده CCD بعنوان یک اختلال اهمیت فوق العاده ای پیدا کند، نقش زنبورهای عسل در گرده افشانی و باروری گیاهان و درختان میوه در سراسر جهان دارد به گونه‌ای که با ایجاد این سندرم و کاهش ناگهانی جمعیت زنبورهای عسل، کاهش و افت چشمگیری در تولید محصولات باغی مانند بادام، سیب درختی و غیره گردیده و باعث ایجاد صدمات غیر قابل جبرانی بر اقتصادی کشاورزی و محیط‌ زیست گردیده است .
علائم CCD در کلنی زنبور عسل:
۱ -غیبت تقریباً کامل زنبورهای کارگر بالغ در کندو به همراه مشاهده تعدادی زنبور کارگر مرده در اطراف کندو
۲ – وجود شفیره های سرپوشیده، چرا که زنبورها به طور طبیعی تا همه شفیره ها هچ نشوند کندو را ترک نمی کنند
۳ – وجود ذخایر غذایی کافی مانند عسل و گرده در کندو که معمولاً این ذخایر بدون دفاع مورد تهاجم زنبور های مهاجم، پروانه موم خوار یا سوسکهای آفت کندو قرار میگیرند .

مشاهده یک سری علائم در کندو می‌تواند زنبوردار را به وجود بیماری CCD قبل از بروز علائم کاهش جمعیت کلنی هوشیار نماید مانند:
-کاهش توانایی زنبورهای کارگر در نگهداری از شفیره ها
-تعویض عمده جمعیت نیروی کار کلنی با زنبورهای بالغ تازه کار
-حضور ملکه در کندو (عدم حضور ملکه منجر به مرگ کامل کلنی می‌شود)
-زنبورها نسبت به تغذیه با شربت شکر و مکمل های پروتئینی بی میل هستند.

 

اتیواوژی یا سبب شناسی :
در مورد شناسایی عامل یا عوامل قطعی این سندروم هنوز تحقیقات زیادی در حال انجام است لیکن عوامل مختلفی به عنوان علل این عارضه پیشنهاد گردیده اند از جمله : بیماری‌هایی مانند کنه واروآ، بیماری نوزما و بیماری ویروسی فلج حاد؛ علاوه بر این عوامل دیگری مانند استرس های ناشی از تغییرات آب و هوایی و استرس های سرمایی و گرمایی نیز مد نظر گرفته اند، همچنین در بعضی از رفرانسها از سموم شیمیایی و کشاورزی و آفت کشها که زنبورها به همراه گرده‌های گل ممکن است با خود به کندو بیاورند نیز به عنوان یک عامل کشنده و کاهش جمعیت کلنی به مرور زمان نام برده شده است.
بعلاوه تئوری های دیگری نیز مانند تنوع پوشش گیاهی محل زندگی زنبورهای عسل و مجبور شدن آنها به طی مسافتهای طولانی برای بدست آوردن غذا و گرده گل و خسته و ضعیف شدن آنها و یا گم کردن مسیر رفت و برگشت در اثر عوامل نو پدید مانند: امواج رادیویی و وای-فای نیز مطرح می باشد.
نکته قابل توجه اینکه در موارد بیماری یا مسمومیت با سموم آفت کش اغلب درمجاورت کندو، تعداد بسیاری زنبور مرده قابل مشاهده می باشد که معمولاً در عارضه CCD، تعداد زنبوران مرده مشاهده شده خیلی اندک می باشد که به نظر می‌رسد نقش این دو عامل در ایجاد سندروم CCD را به چالش می کشد.
یکی از مهمترین عواملی که اخیراً برای علت این عارضه کاندید نمودند، استرس گرمایی و استرس سرمایی می باشد. دانشمندان آمریکایی در طی یک سری آزمایشات متعدد بر روی ملکه و قدرت زندهمانی اسپرم‌های ذخیره شده در بدن ملکه، به این نتیجه رسیدند که در صورت ایجاد تنش گرمایی بالای ۳۸ درجه برای ملکه و یا کاهش دما به زیر ۱۳ درجه به مدت ۴ ساعت میزان زنده مانی اسپرم ها در کیسه اسپرم ملکه را تا حدود ۵۶ الی ۶۰ درصد با کاهش روبرو می نماید به گونه ای که باعث کاهش ناگهانی جمعیت فعال کارگری در کندو خواهد شد.

با این حال توصیه های عمده جهت کاهش این عارضه به شرح زیر می باشد :
۱ – استفاده منظم و مرتب از داروهای ضد نوزما و کنه واروا
۲- ایجاد شرایط لازم برای زنبور ها در جهت ایجاد کمترین استرس دمایی (گرما و سرما) در کلنی ها
۳ – بررسی منظم و مرتب کلنی از لحاظ ساختار جمعیتی و بررسی فعالیت کلنی
۴ – ایجاد آموزش‌های لازم به باغداران و مزرعه داران جهت مطالعه دقیق برچسب سموم و اطلاع دقیق از عوارض آنها جهت زنبورهای عسل قبل از استفاده از آنها
۵ – آموزش لازم به باغداران و مزرعه داران جهت زمان استفاده از سموم کشاورزی داده شود تا حتی الامکان در اوج فعالیت کلنی ها از سموم، کمتر استفاده شود
۶ – عدم ادغام کلنی درگیر با CCD با کلنی های قوی و سالم
۷ – هنگام درگیری با بیماری در گله از درمان‌های لازم و به موقع استفاده شود .
۸ – در مواردی که اکثر کلنی ها در گله به عارضه CCDدچار شده‌اند، بهترین راهکار استفاده از کلنی‌های نژاد بومی آن منطقه به عنوان کلنی های جایگزین می‌باشد.
۹- اگر برای تغذیه زنبور های خود از آب شکر استفاده می کنید ترجیحا از داروی فوماژیلین بعنوان همراه استفاده کنید.

برای اطلاعات بیشتر از محصولات و داروهای زنبور عسل اینجا کلیک کنید.

اشتراک گذاری مطلب:

پست های مرتبط

پیام بگذارید