دکتر احمد روغنی – دکتری دامپزشکی
مقدمه
متاسفانه امروز مشاهده می گردد با توجه به فعالیت بسیاری از دامپزشکان وکلینیسین هادرزمینه مدیریت ودرمان گله های گوسفند وبز ،به دلیل ناهماهنگی های موجود مابین دامپزشکان و آزمایشگاههای تشخیص و درمان دامپزشکی و عدم تعیین یک پروتکل تشخیصی ودرمانی منظم در جهت ارسال نمونه و دریافت پاسخ مابین آنها اغلب دامپزشکان در برخورد با یک گله درگیر با سندرم سقط جنین ، دچار سردرگمی گردیده وعلیرغم احساس نیاز برای ارسال نمونه به یک آزمایشگاه مجهز جهت تشخیص دقیق وسریع عوامل ایجاد کننده سقط ،متاسفانه بدلیل عدم وجود یک مسیر روشن ومشخص در این راه، به درمانهای موقت آنتی بیوتیکی بسنده نموده و نسبت به درمان موقت و کاهش علایم سقط در گله وراضی نگه داشتن موقت دامدار اقدام می نمایند که این امر در دراز مدت باعث دوری کلینیسین از روشهای نوین تشخیصی و افتادن در مسیر درمانهای غیر اصولی و موقتی گردیده وراه را برای افراد سودجو و فرصت طلب جهت انجام اقدامات مشابه و غیر اصولی باز نموده که در دراز مدت باعث ایجاد حس بدبینی و بی اعتمادی دامدار نسبت به همکاران کلینیسین شده ودر نهایت باعث کاهش سرکشی و مراقبت آنها از گله ها و کاهش تماس دامپزشکان با دامداران گردیده است ، لذا در این راستا بر آن شدیم تا با نوشتن این مقاله کمکی هر چند کوچک به همکاران کلینیسین و دانشجویان علاقمند در جهت دستیابی به یک مسیر روشن وصحیح برای اطلاع از علل سقط جنین در گوسفند وبز و روشهای نمونه گیری ونوع نمونه ارسالی و همچنین راههای پیشگیری ودرمانی آن بنماییم امید است که مفید و مثمر ثمر واقع گردد . (گروه علمی سایت دام پخش)
سقط جنین و بره اندازی همواره یکی از مشکلات صنعت پرورش گوسفند در سراسر دنیا بوده است.
اهمیت این سندروم عمدتا به این دلیل می باشد که بیشترین درصد سود دهی پرورش گوسفند در دنیا مربوط به بره زایی و فروش بره ها و یا نگهداری بره ها برای افزایش جمعیت گله در سال‌های آتی می باشد که سقط جنین و به دنیا آمدن بره های مرده با هدف گرفتن این نقطه از پرورش باعث کاهش سود دهی و متضرر شدن پرورش‌دهندگان می گردد لذا نیاز به تنظیم و اجرای یک برنامه مدون برای شناسایی و کنترل عوامل ایجاد کننده سقط در تمامی مناطق دنیا و به خصوص در کشور مان ایران ضروری به نظر می‌رسد که اجرای این مهم جز با همکاری دامداران و متخصصان و دامپزشکان فعال در این عرصه به دست نخواهد آمد .
هنگامی که یک دامدار با تاریخچه سقط در گله به دامپزشک مراجعه می نماید بایستی تاریخچه کامل با تمام جزئیات شامل اطلاعات عمومی و تخصصی زیر درباره سقط از او گرفته شود :
۱ – تعداد سقط چقدر است ؟
۲- زمان سقط کی بوده است؟
۳ – سن میشهای سقط کرده چقدر است؟
۴ – آیا میش ها پس از سقط دچار بیماری و عوارض سقط هستند یا نه؟
۵ – آیا سقط فقط در میش های جدید گله ایجاد شده یا در میش های قدیمی و یا در هر دو سن ایجاد گردیده است.
۶ – تعداد میش های گله چند راس می باشد؟
۷ – ترکیب جیره و مقدار هر کدام چگونه است؟
۸ – آیا در سال های قبل هم سقط وجود داشته و آیا اقدامات تشخیصی و درمانی مناسبی انجام گرفته یا نه ودر صورت انجام گرفتن موفقیت آمیز بوده یا خیر؟
۹ – برنامه واکسیناسیون گله به چه صورت می باشد ؟
۱۰ – شرایط نگهداری و شرایط زایمان میش ها چگونه است؟
پس از گرفتن تاریخچه بایستی سریعا نسبت به معاینه گله ومیش های بیمار و سقط کرده و کالبد گشایی از جنین های سقط شده اقدام کرده و جهت تعیین عامل یا عوامل ایجاد کننده سقط ، نمونه‌گیری از ترشحات رحمی ، جنین و جفت انجام گردیده و نمونه ها با رعایت اصول ایمنی و بهداشتی به نزدیکترین آزمایشگاه مجهز ارسال شود .
نمونه گیری معمولا از موارد زیر انجام و ارسال میگردد :
۱ – ارسال مستقیم جنین همراه با جفت یا بدون آن
۲ – ارسال محتویات شیردان جنین که با روش آسپتیک و با سرنگ یا لوله خلا انجام می گیرد
۳ – ارسال مایعات جنینی جمع آوری شده از محوطه بطنی یا صدری
۴ – نمونه‌گیری با سواب استریل از واژن و ترشحات رحمی در مواردی که میش ها پس از سقط بیمار باشند
۵ – ارسال طحال تازه جنین
تمامی نمونه گیری های ذکر شده می تواند به تنهایی و یا با هم به آزمایشگاه ارسال گردد لیکن بهتر است قبل از ارسال نمونه با آزمایشگاه مقصد ،جهت تعیین نوع نمونه ارسالی و نحوه ارسال آن و همچنین نوع آزمایشات مورد نظر مشورت های لازم صورت گرفته و سپس نسبت به ارسال نمونه اقدام گردد.
احتیاطات و نکات لازم و ضروری درباره ارسال نمونه سقط جنین به آزمایشگاه
۱ – در هنگام بررسی جنین و پرده های جنینی و نمونه گیری رعایت کلیه اصول بهداشتی ، استفاده از دستکش ضخیم ،ماسک و عینک توصیه می گردد
۲ – در هنگام نمونه گیری با سرنگ احتیاط های لازم به عمل آورده شود تا به طور اتفاقی سرسوزن به دستان شما فرو نرود زیرا بسیاری از بیماریهایی که باعث سقط در گوسفند وبز میگردند زئونوز بوده و در انسان نیز می تواند باعث ایجاد بیماری شوند مانند تب مالت کمپیلوباکتر لپتوسپیروز، سالمونلا ، کلامیدیا و توکسوپلاسما
۳ – ارسال نمونه در اسرع وقت و با رعایت اصول آسپتیک و ترجیحا در داخل ظروف سربسته و در پیچ دار و در کنار یخ انجام گیرد و بر روی بسته‌بندی جمله : احتیاط! حاوی عامل بیماریزا است درج شود.
۴ – قبل از ارسال نمونه دامدار را جهت دلیل ارسال نمونه و فواید آن در تشخیص سریع تر عامل بیماری و کنترل آن و همچنین در رابطه با هزینه های مربوط به آزمایش کاملا توجیه نمایید.
۵ – پس از ارسال نتایج آزمایش توسط آزمایشگاه با مشاوره با متخصصان مربوطه از تفسیر دقیق و صحیح نتایج مطلع شده و با صداقت ، برای دامدار توضیح داده و اقدام به راهنمایی و تشویق او در جهت انجام دقیق پروتکل های درمانی و کنترلی نمایید .
۶ – به دامدار وعده و قول های غیرقابل اجرا ندهید .
۷ – در کلیه موارد سقط ، ادارات دامپزشکی محل را از نتایج آزمایشات و علل سقط در آن فارم مطلع سازید .
در مواردی که مشکوک به چند عامل بیماری زا هستیم چه آزمایشاتی را از آزمایشگاه درخواست نماییم ؟
خوشبختانه امروز با وجود آزمایشگاه های مجهز به آزمایشات PCR و RPCR و وجود تکنیک های نوین آزمایشگاهی ، پک های مختلفی جهت جداسازی دسته جمعی وتفکیک شده عوامل متعدد ایجاد کننده سقط در یک آزمایش ابداع گردیده اند که در مدت زمان کوتاه قادرند تعداد مختلفی از این عوامل را شناسایی و آنها را برای ما مشخص نماید فقط کافیست شما نمونه‌های ارسالی را به روشی که قبلاً ذکر گردید و با رعایت شرایط ذکر شده به آزمایشگاه مجهز بهPCRارسال کرده و منتظر دریافت پاسخ دقیق باشید . البته توصیه می گردد در کنار آزمایشات PCR نسبت به درخواست تست های زیر نیز اقدام نمایید :
۱ – کشت بی هوازی جهت جداسازی و دخالت احتمالی کلستریدیا
۲ – کشت اختصاصی جهت جداسازی کمپیلوباکتر ،سالمونلا و آنتی بیوگرام های مربوطه
۳ – کشت قارچی جهت بررسی احتمال دخالت عوامل قارچی
۴ – ارسال نمونه خاک به آزمایشگاه خاک شناسی و یا اقدام به دریافت اطلاعات مربوط به آزمایشات خاک در منطقه مورد چرای گوسفندان از ادارات متبوع ، جهت بدست آوردن اطلاعات خاک آن منطقه و بررسی میزان عناصر مس کبالت و سلنیوم در خاک مرتع مورد استفاده
۵ – در صورت مشکوک بودن به بیماری آگالاکسی یا باد شیر حتماً نسبت به انجام تست PCR برای تشخیص مایکوپلاسما اقدام نمایید .
برای خواندن ادامه مقاله اینجا کلیک کنید.
برای اطلاعات بیشتر از محصولات و داروهای دام اینجا کلیک کنید.
