بيماري گامبورو در طیور(قسمت اول ) (Gumboro disease)

دکتر احمد روغنی – دکتری دامپزشکی

بررسی بیماری گامبورو – بیماری عفونت بورس –علایم کلینیکی بیماری گامبورو 

مقدمه :

اين بيماري تحت عنوان بیماری بورس عفونی  یا (Infectious Bursal disease ,IBD) ناميده مي شود. این بیماری برای اولین با در سال ۱۹۶۲ با نام بیماری  نفروز طيور گزارش گردید که از مهمترین علائم  مشخصه آن ابتلای کلیه هاو بورس فابريسيوس بود.

سالها  بعد  نام گامبورو برای این بیماری بدلیل نام محل اولیه جداسازی ویروس بر گزیده شد . سپس در همان سال دو دانشمند به نامهای وينتر فيلد وهيچنراز يكسری طیور بیمار با علایم تنفسي همراه با جراحات كليوي دو سویه ویروس از خانواده ویروسهای برونشیت  جدا نمودند  که آنها را گری وهلت نامگذاری کرده  و تحت نام سندرم نفروز گزارش كردند و بدلیل شباهت بين جراحات کلیوی ایجاد شده  با اين ويروس و آنچه كه در نفروز طيور توصيف شده بود اين ويروسها را عامل بيماري دانستند .  بررسی های بعدی نشان داد جوجه هائي كه در درگیری بااین سويه ها ايمن شده بودند همچنان در برابر عامل ایجاد کننده عفونت در بورس فابريسيوس حساس بوده و در این عضو جراحات مشخص را نشان می دهند  لذا مطالعات و بررسی های بیشتری انجام گردید که درنهایت منجر به جداسازی ويروسي از جوجه هاي مبتلا به بيماري بورس فابريسيوس در جنين تخم مرغ گرديد  و بعنوان عامل اصلی عفونت در بورس و ایجاد کننده بیماری معرفی گردید و بیماری مذکورتحت عنوان بیماری عفونی بورس  فابريسيوس یا (Infectious Bursal  disease) ناميده شد .

عامل بيماري :

ویروس  بیماری گامبورو از خانواده ویروسهای  آربو ویروس و ویروسهای R.N.A می باشد ودارای دو سروتیپ می‌باشد.  که تنها سروتیپ شماره ۱ این ویروس در طیور بیماری‌زا است. ویروس دارای دوجایگاه آنتی ژنی مختلف می باشد که عامل اصلی مرگ و میر حدودا ۶۰ درصد ی در گله های طیور میباشند. این  ويروس نسبت به حرارت بسیارمقاوم بوده و حرارت ۵۶ درجه را ۵ ساعت و ۶۰ درجه را بيشتر از ۹۰ دقيقه تحمل مي كند ولي در ۷۰ درجه در عرض نيمساعت از بين مي رود .ويروس  نسبت به پی اچ اسیدی مقاوم بوده و در PH اسیدی ۲ به مدت  یکساعت دوام میآو رود ولي دردر مقابل شرایط قلیایی حساس بوده در  PH  قلیایی ۱۲  ظرف ۲۰ دقیقه از بین می رود  و معمولا برای از بین بردن آن از سود ۴% استفاده میگردد. تركيبات يده مانند بتادین نیزبر روي ويروس بسیارموثر بوده در حاليكه تركيبات فنله و ترکیبات چهار تائي آمونيوم تقریبا بر روی ویروس بي تأثير بوده اند .

بیماری گامبورو – بیماریزایی  گامبورو – بیماری عفونی بورس – عامل بیماری گامبورو

بيماريزائي :

بروز بيماري در سنين ۶-۳ هفتگي و درارتباط مستقیم با رشد بورس فابريسيوس می باشد .اين بافت نقش مهم و اساسی در  سطح ایمنی بدن طیور دارد .فعالیت آن درسن ۱۰ هفتگي به حداكثررسیده و سپس كم كم تحليل می رود  و فعالیت آن پس از چند ماه تقريباً به صفر مي رسد . ویروس بیماری گامبورو  با تاثیر مستقیم بر روی بورس ونکروز بافت آن باعث نابودي لنفوسيتهاي توليد شده در بورس فابريسيوس ( B.cells)  می شود .نحقیقات اخیر نشان داده ویروس با ایجاد نکروزدر بافتهای لنفوییدی تیموس و طحال نیز باعث کاهش شدید لنفوسیت های  (T.cells)  -t)  مي گردد . نابودي لمفوسيت هاي B در بورس که نقش تولید آنتی بادی برعلیه انواع باکتریها و ویروسها  را در سیستم ایمنی هومورال بعهده دارند باعث کاهش شدید آنتی بادی ها در سطح بدن ودرداخل سیستم گردش خون شده وباعث  كاهش شدید  توان سیستم ایمنی در جوجه می گردد  . نتيجه این اتفاق  حساسيت شدید جوجه ها  به انواع آلودگی های ویروسی  یه خصوص نیوکاسل ، آنفلوانزا وبرونشیت و بیماریهای باکتریایی مانند : سالمونلاو كلي باسيلوز  و …. می گردد.

در صورتیکه درگیری با ویروس بین سنین ۵-۳ هفتگي  در گله  ایجاد شود با توجه به اینکه انتقال و جابجایی لنفوسیتهای Bهنوز به طور کامل از بورس انجام نشده ویروس با تخریب بورس تاثیر زیادی بر روی  تضعیف سیستم ایمنی خواهد گذاشت  . این ضعف سیستم ایمنی حتی اگر بیماری با علایم کلینیکی خفیف نیز در گله بروز نماید بازهم اتفاق خواهد افتاد اما اگر این آلودگی از سنین ۳۵ روزگی به بعد در گله اتفاق بیافتد باتوجه به اینکه تا این زمان احتمالا بیشتر سلولهای B از بورس به داخل سیسنم گردش خون و ارگانهای لنفاوی دیگر انتقال یافته اند  تاثیر کمتری بر روی سیستم ایمنی خواهد داشت هرچند که ممکن است علایم  بالینی بیماری در بورس و سایر ارگانهای مرتبط به وضوح دیده شود .   

نحوه انتقال و انتشار بیماری :

بيماري در جوجه های گوشتي معمول تر است ولي جوجه هاي نژاد تخمگذار بسیار حساس تراز نژاد گوشتی بوده ودرصورتیکه به درستی با واکسن این بیماری واکسینه نشوند بعضا در آنها تلفات    ۸۰-۶۰  درصد  نيز ديده مي شود .

بيماري معمولاً از يک سالن در مرغداري شروع و بعد از چند روز تا ۱ هفته بعد ممكن است در سالن های ديگر نيز ظاهر شود . شدت بيماري در سالن های مختلف در یک فارم متفاوت بوده وآمار جوجه های بیمار و یا تلف شده ممکن است  در قسمتهای مختلف سالن متفاوت باشد ، بعنوان مثال گاهی در يك قسمت  تلفات زيادو در قسمت ديگر فقط  ممکن است علائم خفيف كلينيكي دیده شود .

در واگيريهاي اولي معمولاً نشانيها شديدتر از واگيريهاي بعدي تظاهر مي كند .واگيري وشدت  بيماري،طول مدت بیماری و ميزان تلفات آن تحت تأثير عوامل مختلفی مانند :

۱-  سطح ایمنی گله

۲- انجام یا عدم انجام واكسيناسيون  گامبورو

 ۳- اجرای اصولی و صحیح برنامه واکسیناسیون بر علیه بیماریهای نیوکاسل ، برونشیت و آنفلوانز

۴-اجرای صحیح برنامه مدیریت بهداشتی و پاکسازی و رعایت اصول بیوسکوریتی در فارم

۵-  رعایت تراکم جوجه ریزی و فاصله قانونی بین دو دوره  جوجه ریزی قرار دارد .

راههای انتقال بیماری

انتقال از راه هوا در این بیماری مشکوک بوده وبيماري عمدتا از راه تماس و توسط  لباس و كفش و دست كارگران و يا استفاده از وسائل آلوده بین مرغداريهاي مختلف انتقال می یابد. جابجایی دان از مرغداری آلوده به مرغداری غيرآلوده بسیار خطرناك بوده ودر صورت آلودگی به سرعت باعث ظهوربيماري مي گردد .

استفاده از وسایل مشترک بین مرغداری ها مانند : دستگاه اسپری ، کفش ، ابزار ،شانه های تخم مرغ  ، سبد حمل جوجه ، ورود ماشین حمل دان به انبار ،ورود ماشین حمل آب آلوده به مرغداری ، استفاده مشترک از داروها و جابجایی آنها بین دو فارم ، خرید واستفاده از تخم مرغ و یا مرغهای آلوده برای کارگرهای مرغداری همگی جزو عواملی هستند گه در انتقال ویروس به فارم نقش دارند.

عامل بيماري قدرت بيماريزائي خود را مدت ۵۲ روز در غذا و مدت ۱۲۲ روز در مرغداريهاي ضد عفوني نشده حفظ مي نمايد .طيور مبتلا تا ۲ هفته بعد از عفونت عامل بيماري را از راه مدفوع دفع كرده و باعث آلودگي محيط ، بستر و غذا شده و از راه دهان طيور ديگر را مبتلا مي كند .

بطور كلي آب ، دان و بستر آلوده حتي ۶۰-۳۰ روز پس از خروج مبتلايان هنوز آلوده بوده  ونقش مهمي را در انتقال بيماري دارا مي باشد .

انتقال از طریق موش ثابت گردیده است احتمالا با توجه به اینکه موشها  در هردوره مقدار زیادی از اقلام دان را در لانه انبار مینمایند قادرند آلودگی را از یک دوره به دوره دیگر منتقل کنند . سوسك های بستریا آلفيتوبيوس دياپرينوس (Alphitobious diaperinus) نیز یکی دیگر از رههای انتفل آلودگی بین دوره های مرغداری شناخته می شوند .در یک آزمایش تجربی وقتی تعدادی از سوسکهای بستر جمع آور ي شده از يك مرغداري آلوده را پس از هشت هفته بعد از وقوع واگيري در مرغداری به جوجه ها خوراندند هنوز بيماريزا بودند وتوانستند در جوجه ها ی حساس باعث ایجاد بیماری شوند   .

نقش مايت ها وجرب ها نيز در انتقال بيماري مورد توجه مي باشد. بازديدهاي مكرر از مرغداري  بنا بر دلایل متفاوت توسط  افراد در صورت عدم رعایت یروتکل های بهداشتی  و دستورالعملهای بیوسکوریتی می تواند باعث ايجاد واگیری بیماری گامبورو و یا بسیاری از بیماری ها گردد .

برای خواندن ادامه مقاله اینجا کلیک کنید.

برای اطلاعات بیشتر از محصولات و داروهای طیوری اینجا کلیک کنید.