نویسنده : مهندس مهدی نوری
بیماری مایکوپلاسموز در طیور – CRD –بیماری مزمن تنفسی طیور-تورم مفصل در طیور
- عفونت با مايكو پلاسما سينويه(Mycoplasma synoviae)
اهمیت اصلی بیماری بدلیل خسارات ناشی از لنگش و كندي رشد در جوجه های گوشتی و پوات ها و بوقلمون هاي تا ۱۰ هفته می باشد هرچند که امروزه عفونت با مايكوپلاسماسينويه در قسمت فوقاني دستگاه تنفس و تورم مزمن كيسه هاي هوائي طيور، بخصوص پس از واكسيناسيون بر ضد بيماري نيوكاسل و برونشيت عفوني باشد نيز به اثبات رسیده است. میزبانان اصلی ماكيان و بوقلمون بوده و قرقاول و غاز در عفونتهاي تجربي آلوده مي گردند.
عامل بيماري
عامل بیماری باکتری مايكو پلاسماسينويه می باشد که از نظر شكل شبيه مايكو پلاسماگالي سپتيكم مي باشد. زنده مانی اين باكتري در خارج از بدن شبيه به مايكوپلاسماگالي سپتيكوم بوده و در بدن عفونت ممكن است سالها طول بكشد. بيماري معمولاً در طيور گوشتي در سنين ۱۴-۴ هفته ديده مي شود. عوامل ایجاد کننده بیماری نیوکاسل و برونشیت و آنفلوانزا می توانند نقش مکمل برای باکتری ایجاد نموده و مایکوپلاسما ها بعنوان بیماری ثانویه پس از آنها در گله بروز نمایند.
نقش عوامل مستعد كننده در ايجاد بيماري در غشاء مفصلي، كيسه مفصلي يا اوتار مشخص نيست ولي ويروس نيوكاسل يا برونشيت عفوني حتي سويه هاي خفيف واكسن نيز در ايجاد شكل تنفسي بيماري عمل تقويتي با مايكو پلاسما دارند.
روش انتقال بیماری
بيماري ازطریق تخمهای آلوده که توسط مادران آلوده گذاشته می شود و همچنين در اثر تماس مستقيم از راه دستگاه تنفس ايجاد ميگردد. دوره کمون یا مخفی بيماري بدنبال آلودگي جنيني كوتاه و ۱۰-۶ روز است در حاليكه بدنبال آلودگي از راه دستگاه تنفس اين دوره ۲۱-۱۱ روز يا بيشتر است عامل بیماری پس از آلودگی از طریق خون در بدن منتشر شده و به بافتهاي مفصلي و يا تنفسي تمايل نشان مي دهد.
علایم کلینیکی بیماری
با توجه به دوره نهفته طولانی بيماري که چند هفته است بیشتر درگیری ها از ۴ هفتگي به بعد در گله ظاهر مي شود. چنين بنظر مي رسد كه تمام طيور در يك گله آلوده مي شوند ولي بروز علائم تورم مفصلي از صفر تا ۷۵% و حد متوسط ۱۰ درصد متغير است. اولين علائم شامل:
کم رنگ شدن تاج، بروز علایم لنگش در گله، كندي رشد و مفاصل متورم و دردناك می باشد. تلفات در مبتلايان معمولاً ۱۰-۱ درصد بیشتر نیست مگر در موارد شدید که جوجه ها ازگله های مادر صد درصد آلوده متولد شده باشند و مبتلايان قادر به بدست آوردن آب و غذا نباشند که ممکن است میزان تلفات تا ۵۰ درصد هم برسد. لنگش در ماكيان همراه با آماس مفصل خرگوشي و كف پا بوده و گاهي ساير مفاصل پا نیز مبتلا می باشند و در حالات سخت احتمال تورم تمام مفاصل بدن مثل مفاصل بال و مفصل آرواره اي نیز وجود دارد.
وجود تاول سينه اي متداول بوده و ممكن است اسهال سبز رنگ حاوي مقادير زيادي اورات وجود داشته باشد، بيماري اغلب بصورت مزمن در آمده و گاهي ممكن است تا ۵ سال طول بكشد. در شكل تنفسي ممكن است صداهاي تنفسي كم بمدت ۶-۴ هفته وجود داشته باشد. كم خوني موجود همراه با بيماري در ماكيان با افزايش شديد هتروفيلها و كاهش لنفوسيتها مشاهده مي شود.
جراحات كالبد گشائي
در ماكيان غشاء مفصلي بخصوص در مفاصل پا و خرگوشي، كيسه مفصلي همچنين كيسه سينه اي و غلاف اوتار ضخيم و ادماتوز بوده و بعداً با اكسودائي كه در ابتدا شفاف و بعد غليظ و چسبناك و كرمي مي گردد همراه مي شود .در حالات پيشرفته ترشحات اكسودائي لخته اي و به رنگ نارنجي است. فرسايش غضروف مفصلي نيز گزارش شده است. در طيوري كه بطور شديد مبتلا مي باشند اكسوداري پنيري ممكن است زير پوست كاسه سر و سطح پشتي گردن موجود باشد كه بندرت بطرف عضلات و كيسه هاي هوائي كشيده مي شود وجود داشته باشد. جراحات دستگاه تنفسي در ماكيان نادر بوده و گاهي ترشحات موكسي در ناي است معمولاً اين جراحات بدنبال مايه كوبي با ويروس نيوكاسل يا ويروس برونشيت عفوني شديدتر است. در بعضي طيور تا ۵۰ درصد يك گله مبتلا طحال بزرگ مي شود. كبد متورم و لكه لكه برنگ سبز يا قرمز تيره و كليه هاي متورم و بي رنگ يا لكه لكه مي باشند.
تشخيص بیماری
علائم و جراحات تنفسي نشانه مشخص بيماري نبوده و بيماري هاي مشابه مفصلي و بافتهاي اطراف مفاصل ممكن است بوسيله عوامل متعددي منجر به استافيلوكوكها كليفرمها، سالمونلاها پاستورلا و ويروس تورم مفصل و اوتار ايجاد شده باشد. تاول سينه اي ممكن است در اثر ضربه، استافيلوكوك و يا مايكوپلاسماگالي سپتيكم باشد. تشخيص قطعي با جدا كردن مايكو پلاسماسينويهاز طریق کشت مفصلی انجام می شود. البته امروزه آزمایشات سلولار مولکولی مانند: RPCR ،PCR در تشخیص قطعی بیماری نقش اساسی داشته و حرف اول را می زنند زیرا باکتری نیاز به شرایط خاص برای رشد داشته و مدت زمان رشد باکتری بسیار طولانی می باشد و مقرون به صرفه نمی باشد. نمونه گیری از مفاصل درگیر و اندامهای درگیر مانند ریه و سینوسهای چشمی و کیه های هوایی انجام میگردد.
كنترل و درمان
طرق مختلف كنترل اين بيماري نيز شبيه به مايكوپلاسماگالي سپتيكم است. براي محدود كردن انتقال از راه تخم، درمان گله هاي مادر با استفاده از افزودن ۲۰۰گرم كلرتتراسيكلين در غذا بمدت طولاني می تواند تا حدودی بیماری را کنترل نماید سایر موارد درمانی شبیه به درمان مایکوپلاسما گالی سپتیکوم می باشد.
ضد عفوني كامل مرغدان و وسائل و ظروف با ضدعفوني كننده هاي كلر دار يا بخار فرمالدئيد و تعويض بستر در كنترل بيماري موثر است.
