جایگزین های کنجاله سویا در جیره طیور گوشتی و تخمگذار

اشکان عمادی نیا-دکتری تغذیه طیور

مقدمه: به گزارش واحد خبری مجله علمی دام پخش بسیاری از مرغداران با توجه به کمبود و افزایش قیمت کنجاله سوبا در بازار، بدنبال جایگزین های سویا و اطلاع از میزان پروتئین آنها و یا اطلاع از محدودیت های مصرف کنجاله های جایگزین و همچنین میزان قابل استفاده آنها در جیره طیور می باشند. لذا مجله علمی دام پخش در راستای تعهدات خود به مشتریان برای افزایش سطح علمی و آگاهی آنها و به روز رسانی اطلاعات علمی آنها نسبت به مشاوره با متخصصان تحت مشاوره خود اقدام و در این راستا اقدام به تهیه و نشر این مقاله با قلم دکتر اشکان عمادی نیا متخصص و دکترای تغذیه طیور نموده است. مرغدارانی که در این زمینه و یا در سایر زمینه های جیره نویسی نیاز به مشاوره در جهت تهیه و تنظیم جیره واحد مرغداری خود داشته باشند می توانند با واحد علمی دام پخش و آقای دکتر عمادی نیا تماس گرفته و مشاوره نمایند.

جایگزین های کنجاله سویا در جیره طیور گوشتی و تخمگذار

به دلیل افزایش روز افزون قیمت کنجاله سویا در سال های اخیر متخصصین تغذیه و پرورش دهندگان طیور به دنبال منابع پروتئین گیاهی به جز کنجاله سویا هستند تا بتوانند هزینه خوراک را کاهش دهند. به جز کنجاله سویا از کنجاله سایر دانه های روغنی می توان از جیره های طیور استفاده کرد. با توجه به عوامل ضدتغذیه ای موجود در هر کدام از کنجاله ها، میزان استفاده از آن ها محدود بوده و بعضا ارزش کمتری نسبت به کنجاله سویا دارند ولی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه می باشند. در ذیل به تعدادی از کنجاله های پروتئین گیاهی مورد استفاده در جیره طیور اشاره شده است.

۱- کنجاله کتان (بزرک)

کنجاله کتان که پس از روغن گیری از دانه کتان حاصل می شود، منبع با ارزش پروتئین برای نشخوارکنندگان با خاصیت ملینی است ولی مصرف آن در جیره طیور محدود می باشد. میزان پروتئین این کنجاله محدود و حدود ۳۵% است، اما ممکن است از ۳۴ تا ۴۲% متغییر باشد. کیفیت کنجاله کتان (بزرک) از کنجاله سویا پایین تر است. کنجاله کتان از نظر اسیدآمینه لیزین کمبود دارد و در مقایسه با سایر کنجاله های روغنی متیونین کمتری دارد و مقدار فیبر خام نسبتا زیادی دارد. از این کنجاله در جیره جوجه گوشتی و طیور تخمگذار حداکثر تا ۵% می توان استفاده نمود.

۲- کنجاله آفتاب گردان

دانه آفتاب گردان حدود ۳۸% روغن، ۱۷% پروتئین و ۱۶% فیبر دارد. در طی فرآیند روغن کشی از این دانه با توجه به این که چه مقدار پوسته از آن جدا شده است، ارزش غذایی متفاوتی دارد. از کنجاله آفتابگردان بدون پوست می توان در جیره آغازین جوجه گوشتی ۵ تا ۱۰% و در جیره های رشد و پایانی تا ۱۵% استفاده نمود، همچنین در جیره طیور تخمگذار می توان ۱۰ تا ۱۵% کنجاله آفتابگردان بدون پوست اضافه کرد.

۳- کنجاله تخم پنبه

میزان پروتئین کنجاله تخم پنبه بسته به مقدار پوسته و روغن از ۳۶ تا ۴۱% متغییر است. همچنین، میزان قابلیت هضم اسیدهای آمینه آن از کنجاله سویا پایین تر است. در ضمن پروتئین کنجاله تخم پنبه از نظر لیزین و تریپتوفان کمبود دارد. کنجاله تخم پنبه به طور عمده در جیره نشخوارکنندگان استفاده می شود اما زمانی که محدودیت های مصرف آن در جیره نویسی رعایت شود می توان از این کنجاله در جیره های آغازین، رشد و پایانی جوجه گوشتی به ترتیب ۵، ۱۰ و ۱۵% و در جیره طیور تخمگذار حداکثر ۵% استفاده کرد.

۴-کنجاله کنجد

کنجاله کنجد  بسته به این که به روش فشار هیدرولیک یا استخراج به روش حلال به دست آمده است به ترتیب ۴۰ و ۵۰% پروتئین و حدود ۱۰ و ۲% روغن دارد. پروتئین کنجاله کنجد از نظر اسیدهای آمینه لوسین و آرژنین غنی است ولی لیزین نسبتا کمی دارد. از کنجاله کنجد می توان ۵% در جیره پولت تخمگذار، ۱۰% در جیره بلدرچین، ۱۰% در جیره آغازین و رشد و ۱۵% در جیره پایانی جوجه گوشتی و ۱۰% در جیره مرغان تخمگذار استفاده کرد.

۵- کنجاله دانه گلرنگ

دانه گلرنگ حدود ۴۰% پوسته، ۱۷% پروتئین خام و ۳۵% چربی دارد. بخش عمده کنجاله های تولید شده به دلیل فیبر خام بالا برای استفاده در جیره نشخوارکنندگان مناسب است و اگر کنجاله تولید شده فاقد پوسته باشد می تواند در جیره طیور استفاده شود. میزان پروتئین این کجاله از ۲۰ تا ۶۰% متغییر است که بسته به وجود یا عدم وجود پوسته و روش روغن کشی دارد. در صورتی که میزان پوست کنجاله گلرنگ کم باشد می توان حداکثر تا۱۰% در جیره طیور از آن استفاده کرد.

۶- کلزا (کانولا)

کنجاله کلزا از منداب منشا گرفته و در واریته های اصلاح شده میزان عوامل ضدتغذیه ای موجود در آن کاهش یافته است. دانه کلزا حدود ۴۰% روغن، ۲۳% پروتئین خام و ۷% فیبر خام دارد. میزان انرژی قابل سوخت و ساز و پروتئین کنجاله کلزا (کانولا) از کنجاله سویا کمتر و اسیدهای آمینه گوگرددار موجود در آن بیشتر از کنجاله سویا است. در جیره آغازین، رشد و پایانی جوجه گوشتی می توان به ترتیب ۵، ۱۰ و ۱۵% کنجاله کلزا استفاده نمود و در جیره مرغان تخمگذار پوسته سفید و قهوه ای می توان به ترتیب ۱۵ و ۳% کنجاله کلزا استفاده نمود.