کنترل و درمان آسیت در جوجه های گوشتی(قسمت اول)

دکتر احمد روغنی – دکتری دامپزشکی

سندرم آسیت در مرغهای گوشتی –  بیماری آب آوردگی شکم –

 سندرم آسیت در جوجه های گوشتی یک  عارضه  مزمن و یک ناراحتی احتقانی در سمت راست قلب می باشد دلایل متعددی برای آن ذکر شده است مانند: علل ژنتیکی ، دلایل محیطی مانند  استرس سرمایی یا استرس گرمایی ، علل تغذیه ای و مسمومیت ناشی از عوامل دارویی و یا بالانس نبودن جیره

مکاتیسم ایجاد آسیت در مرغهای گوستی

  در عارضه آسیت معمولا نیمه  راست قلب بیشتر دچار عارضه شده و باعث ایجاد عوارض آسیت مانند: ضایعه احتقانی سمت راست قلب و ضخیم شدن دیواره بطن راست ، جمع شدن آب در اطراف قلب و داخل محوطه شکمی وناحیه توراکس  ،پریکاردیت ، هیدروپریکارد ، هپاتومگالی و تورم کبد  می گردد . معمولا سمت راست قلب با پمپاژو انتقال خون تیره و حاوی دی اکسید کربن از طریق سرخرگ ششی  به ریه باعث دفع CO2 در کیسه های ششی و جذب اکسیژن تازه به داخل خون میگردد .هر عاملی که باعث کمبود اکسیژن در بدن شود باعث افزایش سرعت پمپاز خون از بطن راست به سمت ششها برای جبران  کمبود اکسیژن موجود  دربدن  شده وما یک افزایش فشار خون سرخرگی از سمت قلب به سمت ریه ها را خواهیم داشت که باعث فشار زیاد به بطن راست گردیده و در نهایت باعث خستگی واتساع بطن راست می گردد.این اتساع در بطن راست باعث گشاد شدن دریچه های سمت راست قلب شده و در نهایت مقداری از خون پمپاژ شده از سمت بطن راست در هرنوبت بدلیل اختلال موجود در دریچه ها به عقب پس زده شده و به داخل سیاهرگ های اصلی قلب و سیاهرگ کبدی وارد می شود . این جریان خون اضافی در سیاهرگ کبدی باعث افزایش فشار خون کبدی و نهایتا فشار به سلولهای کبدی گردیده و با بوجود آمدن نارسایی عروقی در سیاهرگهای کبد و مویرگهای کبدی و افزایش فشار در آنها مایع پلاسما به صورت یک مایع زرد و شفاف از داخل عروق به داخل محوطه شکمی طیور پس زده ووارد می شود  که در مواقع کالبد گشایی یه صورت  یک مایع شفاف زرد رنگ و گاها لخته شده دیده می شود .

عوامل ایجاد کننده آسیت یا آب آوردگی شکم در طیور گوشتی :

• عوامل ژنتیکی

معمولا در نژادهای گوشتی عمدتا برروی رشد عضلات و رشد سینه وران کارهای ژنتیکی انجام شده ولی هیچگونه  فعالیتی برای تناسب رشد همزمان برای عضلات و قلب و ریه در این پرنده ها انجام نگردیده است به همین خاطر در سن بالای ۴۰ روز که این طیور معمولا برای رشد سریع عضلات استارت زنتیکی خودرا آغاز می کنند، در سن ۴۵ روزگی و در اوج رشد ونیاز اکسیژن بدلیل عدم هماهنگی مابین قلب و ریه و عدم تامین نیاز اکسیژن لازم برای رشد بدنی طیور ،عارضه خستگی واتساع بطن راست که در بالا ذکر گردید اتفاق افتاده و مجموعه عوامل ذکر شده عارضه آسیت را بوجود می آورند .البته ثابت گردیده که عارضه آسیت در خروسها بیشتر از مرغها اتفاق می افتد .

• استرس سرمایی

هرگونه استرس سرمایی  بخصوص در سنین پایین با افزایش احتمال درگیری با بیماریهای تنفسی ویروسی و باکتریایی وتاثیر مستقیم آنها برروی ریه وکاهش ظرفیت تنفسی ریه می تواند خصوصا در سنین بالای ۴۰ روزگی باعث فعال شدن مکانیسم آسیت گردد .

• استرس گرمایی

هرگونه استرس گرمایی در محیط پرورش جوجه ها و عدم تهویه صحیح و افزایش دما ی محیط باعث افزایش حالت اسیدوز متابولیک در خون جوجه ها وکمبود اکسیژن درخون شده که این حالت اسیدوز در اثر عمل panting   یا له له زدن در بدن تشدید شدهو باعث فشار برروی بطن راست و نهایتا فعال شدن مکانیسم آسیت می گردد .

• علل تغذیه ای

استفاده از جیره های بالانس نشده ،افزایش  سر از خود روغن در جبره ،افزایش سرخود پروتیین جیره ،عدم بالانس اسیدهای آمینه ،استفاده از ترکیبات کپک زده در جیره ، استفاده از روغن های فاسد یا بی کیفیت در جیره ،تغییرات مداوم در جیره واستفاده از دان پلیت بدون ایجاد محدودیت در خوراک همگی می توانند باعث افزایش احتمال آسیت در طیور گردند .

• علل مادری

مشاهدات تجربی نشان داده  که بروز آسیت در جوجه هایی که از مادران جوان و ۲۸ هفته تا ۳۲ هفته متولد می شوند نسبت به جوجه هایی که از مادران مسن تر متولد می شوند بیشتر است .علت آن احنمالا می تواند ناشی از کوچکتر بودن جثه این جوجه ها وکوچک بودن اندامهای شش و قلب در آنها و عدم توانایی در پاسخگویی به رشد سریع در سنین بالاتر و تامین نیاز اکسیژن برای رشد سریع  باشد .

• علل مدیریتی

   مهمترین عامل مدیریتی عدم مدیریت  صحیح تهویه در سالن پرورش به خصوص در سنین اولیه پرورش می باشد. بسیاری از مرغداران پرورش دهنده نیمچه گوشتی به اشتباه در سنین اولیه و در بدو ورود جوجه ها به سالن  پرورش باکاهش یا بستن کامل دریچه های تهویه و پنجره ها ، به خبال خودشان از ایجاد استرس سرمایی در گله جلوگیری می نمایند و توجیهشان  این است که جوجه در هفته اول پرورش تهویه یا هوادهی لازم ندارد غافل از اینکه با این کار بیشترین آسیب را به دستگاه تنفسی جوجه ها وارد نموده و بخصوص در سنین بالاتر عوارض ناشی از آن را تجربه خواهند نمود که یکی از مهمترین  آنها سندرم آسیت می باشد .جالب تر اینکه بعضی از مرغداران نه تنها در سنین ابتدایی پرورش تهویه ای در سالن انجام نداده  ویا بطور ناقص اینکاررا انجام می دهند  بعلاوه با افزایش رطوبت سالن بوسیله آب پاشی در نزدیک هیتر ها وجت هیترها باعث افزایش رطوبت در سالن بعضا تا ۷۰ درصد نیز می شوند که اینکار خود باعث ازدسترس خارج شدن اندک اکسیژن باقی مانده در سالن نیز شده و جوجه های آنها درسنین زیر ۱۰ روز عوارض کمبود اکسیژن و آسبت را نشان مید هند البته به این موارد افزایش گاز آمونیاک در سالن ، افزایش گاز co2  در اثر بازدم جوجه ها و سوختن ناقص احتمالی جت هیتر ها و افزایش گاز منواکسید کربن در سالن وتجمع آن با سایر گازها را نیز به آن اضافه نمایید .

•   علل پاتولوژیک یا بیماری زا

درگیری گله با بیماری های تنفسی مانند : برونشیت ،نیوکاسل ،سی آردی ،آنفلوانزا و سایر بیماریها یی که مستقیما دستگاه تنفسی طیور را هدف می گیرند باعث تاثیر برروی قدرت اکسیژن رسانی  شش ها شده و بسته به شدت بیماری و میکس شدن یا نشدن با سایر بیماری ها باعث ایجاد درجات متفاوت آسیت  در سنین بالا می گردد .تحقیقات نشان داده که درگیری گله در سنین ابتدایی با بیماری قارچی آسپرژیلوسیس نیزدر صورت عدم درمان ویا درمان ناقص در سنین بالای ۴۰ روزگی باعث ایجاد اسیت شدید در گله می گردد.

• علل دارویی

مصرف نادرست و سرازخود  بسیاری از داروها باعث ایجاد آسیت در مرغهای گوشتی در سنین مختلف می گردد .متاسفانه مصرف سرخود ونایجای دارویی وبخصوص آنتی بیوتیک ها در صنعت مرغداری به یکی از معضلات  این صنعت تبدیل شده است وجدا از بقایای دارویی ایجاد شده در لاشه های کشتار شده ،عوارض  دارویی و صدمات اقتصادی ناشی از آن  نیز دامنگیر بسیاری از مرغداران شده است .

برای خواندن ادامه مقاله اینجا کلیک کنید.

برای اطلاعات بیشتر از محصولات و داروهای طیوری اینجا کلیک کنید.