دکتر احمد روغنی – دکتری دامپزشکی
بیش از هر چیز، یک مالک فعال باشید. اگر در اصطبل شما شرایطی وجود دارد که اسب شما را در معرض خطر کولیک قرار می دهد، سعی کنید وضعیت را تغییر دهید. این اقدامات باید خطر ابتلا به کولیک را کاهش دهد، اما تضمینی برای از بین بردن آن نیست.
مدیریت آب و کاهش کولیک در اسب
همیشه آب تازه و تمیز در دسترس داشته باشید.
آب مهمترین ماده مغذی مورد نیاز اسب شماست. همیشه برای اسب خود یک منبع آب تمیز و تازه فراهم کنید. بیشتر اسبهای ۱۰۰۰ پوندی روزانه ۱۰ تا ۱۲ گالن آب می نوشند. اسب شما با افزایش دما، رطوبت و فعالیت روزانه به آب بیشتری احتیاج دارد. وجود بعضی تغییرات در بدن یا عوض شدن شرایط برای اسب، مثل مادیانی که وارد دوران شیردهی میشود، می تواند مقدار آب مورد نیاز اسب را افزایش دهد.
دمای آب مصرفی را بین ۴۵ تا ۶۵ درجه فارنهایت حفظ کنید، تا اسب شما به نوشیدن بیشتر تشویق شود. آب را از طریق آبخوری های اتوماتیک، سطل ها یا دهانه های آب برای اسبتان تامین کنید. در همه مواقع سال حتی در زمستان ها به صورت هفتگی آبخوری، سطل و دهانه آب را تمیز کنید و جوی ها و سطل ها را با زدن سرپوش از نور مستقیم خورشید محافظت نمایید.
تحقیقات نشان می دهد دراسب هایی که به مدت بک تا دو ساعت بدون آب مانده اند، خطر کولیک افزایش یافته است. این خطر در اسبهای بالای شش سال تا ۱۰ برابر افزایش مییابد. اسب ها برای نوشیدن آب در مقایسه آبخوری های اتوماتیک و سطل، ترجیح می دهند از سطل آب بنوشند. این اولویت احتمالاً به دلیل توانایی اسب برای نوشیدن مقادیر زیاد و سریعتر آب از سطل می باشد.
مدیریت ورزش کردن و تعریق در کاهش کولیک اسب
اسب ها در زمان افزایش فعالیت بدنی می توانند برای کنترل دمای بدن خود ۲ تا ۴ گالن در ساعت عرق کنند. اسب در زمان تعریق به آب بیشتری احتیاج دارد. یک اسب ۱۰۰۰ پوندی هنگام کار در گرمای تابستان و چرا در مرتعی با علوفه تازه می تواند به راحتی ۱۲ تا ۱۶ گالن آب بنوشد ولی اسبی که با یونجه خشک تغذیه می شود بسیار بیشتر نیاز به آب داشته و آب می نوشد.
بعضی ها توصیه می کنند به اسبی که به تازگی یک فعالیت ورزشی شدید را به پایان برده و بدنش هنوز داغ است برای خنک شدن بدن، آب خورانده نشود ولی اصولا هیچ مبنای علمی دقیقی برای اینکار وجود ندارد بلکه توصیه بیشتر این است که به اسب آب سرد خورانده نشود و آب با دمای مناسب برای رفع عطش و کاهش دمای بدن خورانده شود.
کمبود آب بدن یا دهیدریشن در اسب
اگر اسب به اندازه کافی آب برای نوشیدن نداشته باشد ممکن است دچار کمبود آب شود. اگرچه یک اسب ممکن است دچارکم آبی باشد، اما ممکن است به ظاهر تشنه نباشد. باید همواره اسب خود را به نوشیدن آب تشویق کنید تا از کم آبی بیشتر در بدنش جلوگیری کنید. بهترین راهکار، اجازه دادن به یک اسب کار برای نوشیدن با فاصله هر دو ساعت یکبار میباشد تا بتواند از کم آبی بدن جلوگیری کند.
زمستان گذرانی برای اسبها و کنترل کولیک
در زمستان، همیشه اطمینان حاصل کنید که آبخوری های اتوماتیک و سایر منابع آب دارای جریان آب آزاد هستند. در زمستان و در آب و هوای سرد، در صورت گرم بودن آب، اسب آب بیشتری نسبت یه زمانی که آب سرد است خواهد نوشید. افزودن آب داغ به سطل ها، دو بار در روز و استفاده از آب ولرم به طور مداوم بسیار کارساز خواهد بود.
اسب های سازگار با دمای سرد اغلب فضای باز را نسبت به فضای بسته ترجیح می دهند و معمولا وضعیت بهتری دارند.
قانون حیوانات خانگی و حیوانات اهالی مینه سوتا چندین استاندارد حداقلی را برای اسبها شامل میشود از جمله: مراقبت از غذا، آب، سرپناه، فضا، نظافت، ورزش و مراقبت از سم را ارائه می دهد. برخی از این استانداردها در زمستان اهمیت بیشتری پیدا می کنند.
همواره به خاطر داشته باشید که اسبی که در ماههای تابستان به مراقبت های ویژه احتیاج دارد، در ماه های زمستان نیز به مراقبت نیاز خواهد داشت.
برای سهولت انتقال به زمستان، قبل از رسیدن فصل سرد اسبهای خود را از لحاظ انگلی مورد بررسی قرار داده و در صورت نیاز درمان انگلی را برایش انجام دهید. همچنین از سلامت اسب خود در مشورت با یک دامپزشک اطمینان حاصل نمایید.
در ماه های تابستان، مراتع سرسبز حاوی ۶۰ تا ۸۰ درصد رطوبت هستند و می توانند نیازمصرف آب در اسب شما را کاهش دهند. در مقابل، مصرف مواد خوراکی خشک شده در زمستان مانند: غلات و یونجه و کاه که اغلب کمتر از ۱۵ درصد رطوبت دارند، نیاز به آب را در اسب شما افزایش می دهند، بنابراین اسب شما در زمستان به آب بیشتری احتیاج دارد.
اگر اسب شما در هوای سرد آب کافی ننوشد، ممکن است غذای کمتری بخورد و بیشتر در معرض قولنج ناخوشایند قرار بگیرد. حتی اگر خوراک با کیفیت نیز به اسب خود بدهید در صورتی که آب کافی ننوشد باز هم ممکن است در معرض ابتلا به قولنج قرار بگیرد. در واقع مصرف آب میزان رطوبت مدفوع اسب را حفظ می کند. در صورت کاهش مصرف آب، مواد مدفوع بیش از حد خشک شده و ممکن است باعث ایجاد انسداد روده و قولنج شوند.
مصرف آب میزان رطوبت مدفوع اسب را حفظ می کند. اگر مواد مدفوع بیش از حد خشک شود، انسداد روده یا اثر آن ممکن است ایجاد شود. یک اسب در یک روز دچار هیچگونه عارضه ای نمی شود، اما ممکن است در طی چند روز تا چندین هفته مصرف آب ضعیف داشته باشد و عوارض کولیک مزمن را بروز بدهد.
هنگام مسافرت و جابجایی اسبها در سفرهای طولانی، چندین بار توقف کنید تا اسبها بتوانند آب بخورند. اینکار بخصوص در تابستان برای اسبها بسیار حیاتی می باشد. دامپزشک شما همچنین می تواند قبل از شروع سفر به اسبتان مقداری روغن معدنی بدهد.
نقش مدیریت تغذیه در کنترل کولیک در اسب
تجربه نشان داده اسب هایی که در یک ماه به دو تا سه مرتع مختلف دسترسی داشته اند، نسبت به اسب هایی که به هیج مرتعی دسترسی نداشته اند کمتر در معرض کولیک قرار گرفته اند.
از تغذیه یونجه روی زمین در مناطق شنی خودداری کنید. تغذیه اسبها بر روی زمین های شنی ممکن است باعث بلعیدن شن و ماسه در هنگام غذا خوردن و کاهش حرکات روده و معده و در نهایت قولنج و دلدرد در آنها شود. برای کاهش اینکار از وان های خوراکی یا تخته های یونجه استفاده کنید.
خوراک های دانه ای و پلیت را فقط در صورت نیاز تغذیه کنید.
به ازای هر یک پوند افزایش در میزان غلات یا ذرت کامل در جیره، خطر کولیک ۷۰ درصد افزایش می یابد. در مقایسه اسبهایی که ۱۰۰ درصد با یونجه تغذیه می شوند در معرض خطر کمتری می باشند.
خوراکهای پلیت یا گلوله ای خطر کولیک را ۱۰ -۶ برابر افزایش می دهند. خوراک های شیرین منجر به افزایش ۸-۴ درصدی در ابتلا به کولیک می شوند.
به دنبال تغییرات در روش و میزان ورزش در اسب خود، رژیم غذایی اسب را ثابت نگهدارید و یا بتدریج آن را تغییر دهید.
همیشه دسترسی نامحدود به آب تمیز و شیرین را برای اسب خود فراهم کنید.
درجیره اسب خود ۱٫۵ تا ۲٫۵ درصد از وزن بدن او رابه علوفه اختصاص دهید.
در هر وعده تغذیه، بیش از ۰٫۳ تا ۰٫۴ درصد از وزن بدن اسب خود را از غلات تغذیه نکنید.
اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی اسب شما دارای نسبت کلسیم به فسفر (Ca: P) بین ۱: ۱ تا ۱: ۲ باشد.
ویتامین ها و مواد معدنی کافی را در جیره اسبتان تأمین کنید.
جیره اسب خود را به این ترتیب متعادل کنید: انرژی، پروتئین، مواد معدنی، ویتامین ها.
وزن بدن اسب و نمره وضعیت بدن (BCS) را کنترل کنید.
به طور روزمره از دندان های اسب خود مراقبت کنید.
به هر اسب به صورت جداگانه غذا دهید.
مقدار علوفه ای که اسب شما می خورد را به حداکثر برسانید.
مقدار کنسانتره ای که اسب شما می خورد را به حداقل برسانید.
شما می توانید بخشی از کنسانتره و غلات را با چربی جایگزین کنید. چربی ها یک منبع انرژی عالی برای اسب ها هستند. با تغذیه چربی، می توانید محتوای انرژی خوراک را افزایش دهید بدون اینکه با مشکلات بهداشتی تغذیه بیش از حد غلات مواجه شوید. مقدار کل چربی در رژیم نباید بیش از ۲۰ درصد باشد. چربی برای رشد، سخت کوشی، نیازهای خاص و اسب های بزرگ مفید است. اسبهای بیکار معمولاً به چربی احتیاج ندارند.
نیازهای معدنی اسب خود را برآورده کنید.
اسب شما در رژیم غذایی خود به مواد معدنی زیادی احتیاج دارد. مواد معدنی کمیاب مواد معدنی مورد نیاز اسب شما در مقادیر بسیار کمی است. اگر یک محصول دانه تجاری را طبق دستورالعمل های تولید کننده تغذیه کنید، به احتمال زیاد اسب شما مقدار صحیح این مواد معدنی را دریافت می کند. با این حال اگر از غلات مانند جو دوسر یا ذرت تغذیه می کنید، باید بیشتر مواد معدنی کمیاب را به صورت دستی به جیره اضافه کنید.
نسبت کلسیم به فسفر (P) در رژیم غذایی اسب شما مهم است. کلسیم و فسفر با یکدیگر تداخل می کنند و در مناطق مختلف روده جذب می شوند. در نتیجه اسب ها به حداقل نسبت Ca:P 1: 1 و نسبت ایده آل Ca:P 2:1 نیاز دارند.
همیشه نمک یا کلرید سدیم (NaCl) با انتخاب آزاد تهیه کنید. اسب ها خودشان میزان مصرف نمک خود را تنظیم می کنند.
کمبود ویتامین و مواد معدنی ممکن است در بعضی از مناطق جغرافیایی بیشتر از مناطق دیگر باشد. به عنوان مثال در بسیاری از مناطق کشور، خاک کمبود سلنیوم دارد. در نتیجه باعث می شود یونجه ای که عمل می آید سلنیوم کمی داشته باشد. در این صورت بهتر است که جیره اسب خود را با مکمل حاوی ویتامینE و سلنیوم کامل کنید. بسیاری از مکمل های سلنیوم نیز حاوی ویتامین E هستند، زیرا این دو ترکیب با هم در بدن کار می کنند.
مراقبت از دندانها در اسب و نقش آن در کنترل کولیک
دندان های اسب شما به مدت ۲۰ سال به طور مداوم رویش می کند. اما وقتی اسب شما مواد غذایی، به خصوص علوفه ها را می جود، آنها مرتباً ساییده می شوند و دچار تغییر میشوند. ممکن است نقاط تیز روی دندان ها ایجاد شود زیرا دندان های بالا و پایین کاملاً با یکدیگر مطابقت ندارند. معمولا با پر کردن دندانها، این نقاط ساییده شده و ناهماهنگ بر روی دندان ها از بین رفته و از جویدن دردناک یا ضعیف جلوگیری می شود. درد شدید ممکن است باعث شود اسب از خوردن خوراک امتناع کند.
علائم مشکلات جدی دندانپزشکی در اسب:
- اسب تف می کند یا اجازه می دهد غذا از دهانش بیرون بیفتد.
- نفس بدبویی دارد.
- کاهش وزن دیده می شود.
- از جویدن یونجه امتناع می کند.
- ترشحات بینی دارد.
- چرک از دو طرف گونه یا زیر فک در حال تراوش است.
- سر را به طور مداوم تکان می دهد.
علائم بیماری پیشرفته دندان در اسب:
- قرمز شدن لثه (التهاب لثه)
- بسته بندی خوراک بین دندان ها
- دندان شکسته یا از دست رفته
نشانه هایی که وجود نقاط لعابی تیز در دندانهای اسب را آشکار می کنند:
- وجود زخم در زبان و مخاط گونه در داخل دهان که ممکن است باعث درد هنگام خوردن غذا یا سواری شود .
- اسب درهنگام غذا خوردن سر را به یک طرف متمایل می کند.
- quidding: انداختن توده های یونجه یا دانه از دهان به گونه ای که هنگام جویدن مقدار زیادی دانه از دهان بیرون می ریزد.
- کاهش وزن ناشی از کاهش مصرف خوراک و ناتوانی در جویدن خوراک که می تواند منجر به هضم ضعیف و کاهش حرکات روده و قولنج شود .
نقاط تیز مینا چگونه ایجاد می شوند؟
دندانهای اسب شما در طول زندگی رشد می کنند اما در اثر تماس با دندانهای دیگر ساییده می شوند. فک فوقانی اسب از فک پایین آن گسترده تر است. در نتیجه سطح خارجی دندانهای فوقانی مستقیماً با دندانهای پایین تماس نمی گیرد.
به همین ترتیب سطح داخلی دندانهای پایین با دندانهای فوقانی تماس مستقیم ندارد. هر دوی این عوامل در طول زمان به ایجاد نقاط تیز منجر می شوند.
